Terry Gilliam is er glorieus in geslaagd om een film over Terry Gilliam te maken. De fictie moet weer het echte verhaal worden – in de fantasierijke werelden van de Amerikaan geldt dat de droom moeiteloos in de werkelijkheid mag overgaan. Het verloop van The Man Who Killed Don Quixote doet dan ook vermoeden dat Gilliam met Adam Driver uiteindelijk vooral zichzelf castte. Langzaamaan zien we hoe het verhaal voor Toby weer gaat leven. Hoe het dystopische reclamewereldje moet buigen voor de kinderlijke verbeelding. De fantasie neemt de regie over; de derde akte is een wonderlijke potpourri van extravagant set design en raadselachtige kostuumkeuzes. Niemand geeft nog om narratieve samenhang als er mensen in paarse Ku Klux Klaneske toga’s rondlopen. Zeker niet als er ondertussen om de haverklap Russische bodyguards in maatpakken passeren.
Het is tekenend voor het idiote productieproces dat The Man Who Killed Don Quixoteinhoudelijk zo kan ontsporen. De film weigert zich in een mal te laten proppen, en zoekt de metafictie zo duidelijk op dat we niet om de ideeënwereld van de maker heen kunnen. Gilliams gelaagde bekentenissen zijn direct ook zijn grootste zwakte. Los van de context mist de film richting en bezieling, en het lome tempo is vooral funest voor de voortslepende tweede akte. De personages zijn dromen en ideeën, geen mensen van vlees en bloed – of en hoe Toby en Javier hun queeste zullen voltooien is voor de dramatische afwikkeling volstrekt onbelangrijk. Als de waanzin van de fictie zijn tol gaat eisen, treedt ook het besef in: dit megalomane project is zichzelf zodanig ontstegen dat het verhaal nooit meer alleen het verhaal kan zijn. Uiteindelijk zet de fictie ons toch weer met beide benen in de werkelijkheid.
Mijn uitgebreide recensie van Gilliams nu al historische filmproject is hier terug te vinden.
[usr 3]
The Man Who Killed Don Quixote/132 min./Terry Gilliam, 2018/Met Adam Driver, Jonathan Pryce, Joana Ribeiro e.a.
The Man Who Killed Don Quixote draait nu in de Nederlandse zalen
