In Nocturnal Animals krijgt de rijke, maar getroebleerde kunstenares Susan Morrow (Amy Adams) een wel heel bijzonder manuscript thuisgestuurd. De blauwdruk voor een nieuwe roman is afkomstig van haar ex-man Edward Sheffield (Jake Gyllenhaal), die ze al in geen twintig jaar meer gezien heeft. Als Susan het manuscript openslaat, beginnen de gebeurtenissen uit het boek zich op het scherm te ontvouwen. Het gevolg? Een ingenieuze psychologische thriller, waarin de opklimmende regisseur Tom Ford laat zien dat hij niet alleen van mode, maar ook van het medium film het nodige verstand heeft.
Het eerste filmfragment dat uit het boek afkomstig is, is meteen ook het meest verontrustend. We bevinden ons in de uitgestrekte staat Texas, werkelijk in the middle of nowhere. Geen mobiel bereik, geen bebouwing, geen mensen, niets. Behalve dan de protagonist van het verhaal, alter ego Tony Hastings (Gyllenhaal dus), die samen met zijn vrouw Laura (Isla Fischer) en dochter India (Ellie Bamber) over de verlaten highways toert. Het duurt niet lang voor de rust ruw wordt verstoord. Een auto doemt op uit de nachtelijke leegte, en dwingt de drie Hastings naar de kant…..
Wat volgt, is een donker sfeerbeeld van twee uur lang, waarin drie verschillende verhaallijnen moeiteloos met elkaar worden verweven. Het verhaal uit het manuscript gaat natuurlijk verder, maar daarbij blijft het niet. We keuren terug naar Amy Adams, die weggestopt zit in haar decadente penthouse, en krijgen ook het een en ander mee over het verleden van de twee hoofdpersonen (Adams en de schrijver Gyllenhaal). Het overzicht blijft bewaard door de soepele montage en het uitgekiende scenario.
En als je het niet snapt, heeft dat ook haar redenen. Hier en daar had ik het idee dat Tom Ford er bewust voor koos om puzzelstukjes te geven zonder een voorbeeld erbij. Zeker aan het einde. Ik verklap niets, maar kan wel aangeven dat de slotscène onvermijdelijk vraagt om een eigen interpretatie. Voor de openingsscène op haar beurt geldt eigenlijk precies hetzelfde. Het is bij die opening dat Nocturnal Animals nog het meest doet denken aan een David Lynch-film. De taferelen voor je kun je als choquerend ervaren, je snapt ze (nog) niet, en toch weet je ergens dat hetgeen je ziet goed uitgedacht en functioneel is.
En daar wringt het direct ook wel een beetje. Want los van alle vraagtekens, metaforen en interpretatielagen is deze film ook een tamelijk rechtlijnige revenge thriller, waarin thema’s als rechtvaardigheid en wetteloosheid centraal staan. Je kunt Nocturnal Animals in dit verband weer zien als een vrij conventionele misdaadfilm, die gelijkenissen vertoont met bijvoorbeeld No Country for Old Men (2007) en Hell or High Water (2016). Dat roept de vraag op waar in dat alles regisseur Tom Ford z’n eigen brandmerk op de film achterlaat. Is het het costume design in combinatie met het kleurgebruik en de esthetiek van sommige shots? Zou kunnen, maar daar moest ik weer aan Nicholas Winding Refn denken (The Neon Demon). Het misdaadplot (het verhaal uit de roman dus) zal het niet zijn, want dat was echt niet origineel genoeg. Het psychologische spel tussen de hoofdpersonen (Adams en Gyllenhaal) dan?
Misschien, maar dat is dan direct wel weer het deel van de film waar Ford niet op z’n sterkst is. Adams en Gyllenhaal moeten als hoofdpersonen de in het oog springende characters van de film zijn. Dat zijn ze nu echter net niet. Een grote luxe van Nocturnal Animals is dat niet alleen de hoofdrollen, maar ook de bijrollen uitstekend zijn ingevuld. Sterker nog, detective Bobby Andes (Michael Shannon) en bad guy Ray Marcus (Aaron Taylor-Johnson) overstijgen het niveau van Adams en Gyllenhaal. Adams is net iets te beperkt in haar rol als ze, zittend achter haar bureau, langzaam dieper doordringt in de geheimen van het manuscript. Een Oscar zie ik haar vele malen liever winnen voor haar (betere) rol in Arrival. Gyllenhaal op zijn beurt is zichtbaarder als hoofdpersoon van zijn eigen boek dan als schrijver, maar wordt in het verhaal van de roman weggespeeld door een excellerende Shannon (Boardwalk Empire, Man of Steel) en een al even sterke Taylor-Johnson (o.a. The Avengers).
Terug bij de kern: Nocturnal Animals is een beklemmende arthouse-puzzelfilm, een mix van genres, aaneengeregen door een ingenieus ingezette vertelstructuur. Het acteerwerk is uitstekend, alhoewel de bijrollen er paradoxaal genoeg tussenuit springen. Regisseur Tom Ford maakte een pretentieuze thriller die op het gebied van sfeer en esthetiek veel te bieden heeft, maar net even een finishing touch mist. Desalniettemin is dit één van de betere producten van het afgelopen filmjaar- al is het alleen maar een vraag die op een gegeven ogenblik in me opkwam (‘durft Ford nu echt te stoppen?’) meteen beantwoord werd doordat de credits gingen rollen.
Beoordeling: 8/10
Filminformatie: Nocturnal Animals (2016)/116 min./Genre: Thriller, drama, misdaad/Regie: Tom Ford/Cast: Amy Adams, Jake Gyllenhaal, Michael Shannon e.a.
Nocturnal Animals draait nu in de bioscoop
