In februari 2014 voltooide ik mijn profielwerkstuk (laatste jaar van de middelbare school). Het onderwerp van mijn PWS was de beeldvorming over twee Vietnamoorlog-films (Platoon en Hamburger Hill). Dit werkstuk was de opmars naar een vergrootte interesse in zowel de Vietnamoorlog als in (historische) films. Het PWS is eigenlijk veel en veel te lang voor een blogbericht, maar ik heb hem toch maar naar mijn site gekopieerd.

Beide films behoren ook tot mijn favorieten, als ook tot het lijstje betere Vietnamoorlog-films (Platoon is misschien zelfs de beste).

Eigen beoordeling Platoon (1986): 9/10=) recensie verwerkt in PWS

Eigen beoordeling Hamburger Hill (1987): 8/10 (recensie verwerkt in PWS)

Geïnteresseerd? Lees hieronder (delen van) mijn profielwerkstuk.

Profielwerkstuk

Welk beeld geven de films Platoon en Hamburger Hill

Van de Vietnamoorlog?

Voorwoord

Toen ik mij moest gaan bezighouden met de vakkeuze van mijn PWS, had ik de keuze voor geschiedenis snel gemaakt. Ik vind geschiedenis interessant, en ik vind het een leuk vak om me mee bezig te houden. Niet alleen binnen de reguliere lessen en de bijbehorende stof, maar ook daarbuiten.

Omdat ik dit werkstuk alleen maak, had ik alle vrijheid in de keuze voor een onderwerp. Vrij snel kwam ik op het idee om iets met films te gaan doen. Het bekijken ( en analyseren ) van films bij geschiedenis vind ik een van de interessantste onderdelen van het vak. Zo hebben we onder andere Daens ( Industrialisatie en Ismen ), Gettysburg ( Amerikaanse Burgeroorlog ) en All Quiet on the Western Front ( WO I ) bekeken en geanalyseerd. Omdat ik dit erg interessant vond, leek het me een goed idee een soortgelijk iets te gaan doen voor mijn PWS.

In de zoektocht naar een onderwerp herinnerde ik mij al vrij snel een foto, die in klas 3 in ons geschiedenisboek stond. Het betrof een wereldberoemde foto van een negenjarig meisje, wegrennend uit een brandend dorp, terwijl achter haar napalmbombardementen plaatsvinden.

Deze foto maakte, toen ik haar voor het eerst zag, grote indruk op mij. Op deze foto kun je aan alle aspecten de verschrikking van het afgebeelde aflezen. Het zien van deze foto had destijds mijn interesse gewekt voor de Vietnamoorlog in het algemeen. Ik wilde meer kennis opdoen over deze periode, die me intrigeerde, en waarvan ik vond dat ik er nog niet genoeg over wist, omdat we er bij geschiedenis nog nooit heel specifiek bij hadden stilgestaan. De bewuste foto zorgde ervoor dat ik meer wilde weten over hoe het ooit tot zodanige taferelen, zoals afgebeeld op de foto, heeft kunnen komen.

Mijn interesse voor films in het algemeen, maar met name voor films met een historisch tintje, zorgde er, samen met de genoemde interesse voor de Vietnamoorlog, voor dat ik uiteindelijk beide interesses zou bundelen in dit PWS. Ik wil meneer van der Vliet graag bedanken voor zijn hulp gedurende het maken van mijn PWS, en voor zijn iniatieven bij het zetten van de eerste stappen van dit onderzoek.

 

 

Inleiding

Introductie

In dit PWS zal ik twee films over de Vietnamoorlog analyseren. Deze films zijn beide van Amerikaanse komaf, en bevatten de belevenissen van Amerikaanse militairen in Vietnam. De films vertellen elk hun eigen verhaal over de oorlog. Mijn doel is deze films te ontleden, en aan de hand daarvan te komen tot inzichten over de Vietnamoorlog en over de films zelf. Door de films historisch te analyseren zal ik trachten de films aan historische gebeurtenissen te koppelen. Bij de beeldvorming staat de perceptie van de kijker centraal: hierbij kijk ik welke invloed de films hebben op hoe iemand naar de Vietnamoorlog kijkt. De nadruk zal sterk liggen op dit laatste aspect. De twee films vormen de hoofdmoot van het onderzoek, en zijn in alle gevallen de eerste aanknopingspunten.

 

 

 

Het waarom en het belang van de keuze & toelichting op de gebruikte bronnen

 

 

Veel films zijn puur gemaakt voor hun amusementswaarde; ze zijn bedoeld om mensen te vermaken, en om geld in het laadje te brengen. Veel historische films echter, en dus ook de films die in dit PWS behandeld worden, hebben echter nog een andere functie: ze geven de kijker een boodschap mee. Historische gebeurtenissen kunnen op veel manieren uitgebeeld en geïnterpreteerd worden. De maker van een dergelijke film kan zijn persoonlijke mening in een film tentoonspreiden, of juist trachten de waarheid zo objectief mogelijk weer te geven. De films die in dit PWS behandeld worden, bevatten beide kenmerken.

Oliver Stone, de regisseur van Platoon, is zelf Vietnamveteraan geweest. Hij heeft geprobeerd zijn persoonlijke ervaringen en zijn mening over de oorlog te verwerken in zijn film, op een zo realistisch mogelijke wijze.

John Irwin, de regisseur van Hamburger Hill, maakte in oorlogstijd al eens documentaires in Vietnam, en tracht in zijn film de oorlog zo realistisch mogelijk weer te geven. Daarnaast geeft hij duidelijk zijn eigen mening over de nutteloosheid van de oorlog, onder andere door de dialogen tussen de verschillende karakters. Over beide films valt te beweren dat de boodschap die de film brengt belangrijker is dan de amusementswaarde. Dit maakt de films interessant: je hebt de beschikking over historische stukken die een beeld geven van de oorlog, en van hoe mensen erover denken. Het bestuderen hiervan is leerzaam: historische gebeurtenissen, die anders enkel op schrift te bestuderen waren geweest, worden levend op het scherm. Dit geeft je de mogelijkheid om je te verplaatsen in het verleden, en er is minder verbeeldingskracht voor nodig dan bij het lezen van een boek: alles is immers reeds voor de kijker uitgebeeld. Mijn interesse in deze wijze van beeldvorming en die in de Vietnamoorlog in het algemeen zijn samengekomen bij mijn keuze Platoon en Hamburger Hill te analyseren.

 

 

Discussie

Dit onderzoek is niet verlopen zonder de nodige moeilijkheden. Zo had ik regelmatig moeite met mijn standplaatsgebondenheid. Zoals te zien is bij beide films, heb ik als afsluiting van de analyse telkens mijn eigen mening toegevoegd. Deze zijn tijdens het gehele onderzoek latent aanwezig geweest: alhoewel ik getracht heb mijn onderzoek zo objectief mogelijk uit te voeren, kan het goed zijn dat bepaalde zaken subjectief op de lezer zullen overkomen. Mijn intentie is desondanks geweest het onderzoek objectief te doen, en mijn eigen mening slechts in de daarvoor bestemde deelonderwerpen naar voren te laten komen.

 

Een ander probleem betrof de betrouwbaarheid van de bronnen. Er is niet veel Nederlandse literatuur over de Vietnamoorlog beschikbaar. De literatuur die er was, betrof voornamelijk globale overzichten van de gehele Vietnamoorlog. Specifieke literatuur over de slag op Hamburger Hill of over de film Platoon heb ik echter niet kunnen vinden. Daarnaast is het extra lastig dat Platoon enkel een oorlogsinterpretatie is van Oliver Stone: alhoewel deze film wel persoonlijke oorlogservaringen herbergt, komen er geen falsifieerbare historische gebeurtenissen in voor. Daarom zijn de uitgangspunten vooral de films zelf geweest. Achterliggende informatie heb ik vooral van het internet. Reacties op de films waren gelukkig wel in overvloed aanwezig: het was enkel zaak de meest bruikbare reacties eruit te pikken. Een reactie is nooit goed of fout ( tenzij er historische fouten instaan ); het is dus vooral zaak geweest een balans te vinden tussen de positieve en de negatieve reacties, voor zover dit mogelijk was. Daarnaast heb ik gekeken naar de herkomst van de bronnen : een reactie van een gerenommeerd criticus heb ik liever in mijn overzicht staan dan die een doorsnee burger. Desondanks is de mening van het gewone publiek erg belangrijk:

dit publiek vormt immers de grootste massa kijkers. Het is interessant om te zien hoe serieus sommige mensen een diepgaande film benaderen, terwijl je in het achterhoofd houdt dat veel mensen toch vooral naar films kijken omdat ze vermaakt willen worden. Veel reacties op internetfora waren niet bruikbaar, maar sommigen verrasten in hun scherpte: ik heb dus getracht de beste reacties samen te voegen tot een geheel, dat van toegevoegde waarde zou blijken voor het PWS.

 

Bij sommige internetbronnen ontbrak een auteur, titel en/of datum, met name bij onprofessionele reacties en globale overzichten ( bijvoorbeeld op IMDB ). Deze ontbrekende factoren zijn altijd vermeld in de bronnenlijst. Om mijn historische achtergrond aan te sterken heb ik een documentaire gekeken en een roman gelezen. Deze materialen bevatten geen bruikbare zaken in relatie tot het PWS, vandaar dat ze ook nergens zijn geciteerd. Twee overzichtsboeken met algemene informatie over de Vietnamoorlog zijn gebruikt voor het checken van historische gegevens, en voor de historische analyse van Platoon. 

Over de slag bij Hamburger Hill waren veel (ooggetuigen)verslagen op internet te vinden. Veel informatie overkoepelde elkaar; daarom is de meest waarschijnlijke informatie telkens voor waarheid aangenomen. Toch bleven er vraagtekens over. Zo vond ik veel verschillen tussen de vermeldingen van de  datum waarop Jay Sharbutt als eerste Amerikaanse journalist tijdens de slag om Hamburger Hill het oorlogsgebied betrad. In dit PWS is daarvoor 16 mei 1969 gehanteerd, alhoewel de film van 17 mei uitgaat. Verschillende historische bronnen spreken deze datum echter tegen.

Een ander struikelblok vormde de historische analyse van Platoon. Waar bij Hamburger Hill een waargebeurde slag van 10 dagen geheel op waarheid kon worden geverifieerd, bevatte Platoon geen historische gebeurtenissen die echt controleerbaar waren. Alhoewel het verhaal wel gebaseerd is op persoonlijke ervaringen van regisseur Oliver Stone, betreft het inhoudelijk verder fictieve gebeurtenissen. Wel zijn er historische parallellen te trekken; dit is dan ook wat ik in dit hoofdstuk gedaan heb. Onzekerheden ontstonden in dit geval over de eenheden waaraan de dorpsbewoners in de film hulp bieden. In de film wordt duidelijk gezegd dat de Amerikanen vermoeden, dat de dorpsbewoners hulp bieden aan de guerrillatroepen van de Vietcong. De literaire versie van Platoon, na de voltooiing van de film geschreven door Vietnamveteraan en acteur Dale A.Dye, spreekt in deze situatie echter constant over het Noord-Vietnamese leger.

Het is mijns inziens logischer dat de Vietcongstrijders de bunkers en de onderaardse gangen hebben aangelegd, dan dat dit door soldaten van het Noord-Vietnamese leger zou zijn gedaan. Het aanleggen van dergelijke ontsnappingsroutes was immers iets waar zij tijdens de Vietnamoorlog bekend om stonden. In de film zien we hoe het 2e peloton ontdekt dat de communistische troepen, welke dat dan ook waren, nog maar net bij de bunkers vandaan zijn ( er is immers een vuurtje dat nog brandt ). Het is dus aannemelijk te denken dat de Vietcong het nabij liggende dorp als

uitvalsbasis gebruikten, én als opvanglocatie voor voedselvoorraden en wapens. Daarnaast waren de Vietcongstrijders guerrillatroepen, die zoveel mogelijk onzichtbaar bleven. Boobytraps aanleggen in bunkers en vervolgens stilletjes in de jungle verdwijnen is typerend voor hun werkwijze.  De Noord-Vietnamese troepen daarentegen zijn in Platoon verre van onzichtbaar: ze vechten fel tegen de Amerikanen en spelen geen kat-en muisspel. Dit zijn de redenen dat ik in mijn historische analyse van Platoon uitgegaan ben van de Vietcong, alszijnde de troepen waaraan de dorpsbewoners vermoedelijk hulp bieden in de film.

Met uitzondering van deze lastige situatie heeft het gebruik van dit boek enorm geholpen om de achtergronden van de karakters beter te leren kennen, iets waar in de film niet veel ruimte voor is gemaakt, maar in het boek wel. Alhoewel in het boek voor het grootste gedeelte gekopieerde gebeurtenissen uit de film staan, is het toch een nuttige leeservaring geweest: er worden namelijk interessante dingen bijverteld in het boek, dingen die niet voorkomen in de film. Een voorbeeld: in de film wordt  niet vermeld waarom Chris Taylor zich in zijn passages telkens tot zijn grootmoeder richt, maar in het boek wel ( Dit komt omdat Chris´ oma als enige zijn vertrek naar Vietnam begreep ).

 

In dit PWS heb ik meerdere malen de films zelf aangehaald. Wanneer dit het geval is, zult u de naam van de film geannoteerd zien: ( Hamburger Hill ) is een voorbeeld van een dergelijke annotatie. In sommige gevallen staat er een tijdstip achter: dan betreft dit het tijdstip van het exacte moment, waarop de aangehaalde scène in de film ( DVD-versie ) voorkomt.

 

Inkadering onderwerp

De gebeurtenissen in Platoon spelen zich af tussen +- september 1967 en januari 1968, vlakbij de grens met Cambodja. De film geeft de belevenissen weer van het 2e peloton van Bravo-compagnie, een onderdeel van het Amerikaanse leger.

 

De gebeurtenissen in Hamburger Hill spelen zich af in mei 1969, en dan met name tussen 10 en 20 mei, de periode waarbinnen de slag op Hamburger Hill plaatsvond. De film volgt een beperkte groep Amerikaanse soldaten van Bravo-compagnie in hun pogingen heuvel 937 in te nemen.

 

 

 

Indeling PWS

Dit PWS bestaat uit twee hoofdstukken. In het ene hoofdstuk behandel ik de film Platoon; in het andere hoofdstuk de film Hamburger Hill. De indeling van beide hoofdstukken is identiek.

De hoofdvraag van dit PWS is als volgt: ´Welk beeld geven de films Platoon en Hamburger Hill van de Vietnamoorlog?´

De onderzoeksvraag die ik mezelf bij beide hoofdstukken heb gesteld, is: ´ Welk beeld geeft deze film van de Vietnamoorlog?´

 

De indeling van beide hoofdstukken met de bijbehorende deelvragen is als volgt:

 

– Samenvatting van de film, aangevuld met achtergrondinformatie over de betreffende film.

– Historische analyse: in hoeverre zijn de gebeurtenissen in deze film historisch verantwoord?

– Beeldvorming: wat is de impact van de film op de kijker?

– Receptie: welke reacties heeft de film opgeroepen?

– Eigen mening

 

Na de beide hoofdstukken treft u de conclusie aan. Hierin wordt teruggeblikt op het onderzoek. Tevens vindt u hier, kort en bondig, de antwoorden op de deelvragen. Deze antwoorden doen tegelijk dienst als samenvatting: de kern van dit onderzoek is namelijk in deze antwoorden opgenomen.

Ter afsluiting treft u een overzicht van alle gebruikte bronnen en een logboek aan. In dit logboek wordt beschreven op welke data ik aan welke aspecten van het PWS heb gewerkt. Ook wordt hierin het werkproces beschreven: dit wil zeggen, de veranderingen in mijn werkwijze die invloed hebben gehad op de inhoud en/of vormgeving van dit PWS.

 

 

Hoofdstuk 1 : Hamburger Hill

Welk beeld geeft de film Hamburger Hill van de Vietnamoorlog?

 

 

Beschrijving film en filminformatie

Hamburger Hill beschrijft de belevenissen van 14 Amerikaanse militairen van de 101st Airborne Division ( Bravo-Compagnie ) in Vietnam in 1969. Kern van de film is de weergave van de gevechten rondom en op Hamburger Hill ( Hill 937 ) tussen 10 en 20 mei 1969 ( Hamburger Hill )

( matt-282 ). In 1987 werd de film uitgebracht door Paramount Pictures. De film duurt 112 minuten.

Naar aanleiding van de film schreef William Pelfrey een boek, waarin hij diverse zaken toegevoegde, die niet in de film te zien waren.

De film werd geregisseerd door John Irwin, en het script werd geschreven door James Carabatsos. Carabatsos vocht zelf in de Vietnamoorlog, en vernoemde veel personages naar soldaten met wie hij in de oorlog gediend had. Ook de zoon van de producer, Marcia Nasatir, had meegevochten in de Vietnamoorlog. Regisseur Irwin had al eerder, in 1969, documentaires gemaakt over de oorlog

( En Wikipedia ). De cast van de film is als volgt ( Wikipedia ) :

 

Anthony Barrile- Vincent Languilli

Michael Boatman- Ray Motown

Don Cheadle- Johnny Washburn

Michael Dolan- Harry Murphy

Don James- ´Mac´

Dylan McDermott- Adam Frantz

Michael A.Nickles- Paul Galvan

Harry O´Reilly- Michael Duffy

Daniel O´Shea- Frank Gaigin

Tim Quill- Joe Beletsky

Tommy Swerdlow- Martin Bienstock

Courtney B.Vance- ´Doc´ Johnson

Steven Weber- Dennis Worcester

Tegan West- Terry Eden

 

Samenvatting Film

De film begint direct met een gevecht: we zien hoe zwaar belegerde Amerikaanse soldaten worden opgepikt door een heli. In de heli sterft een van deze soldaten, omdat hij gewond is geraakt door Vietnamees geschut.

Hierna verlaat de film het slagveld om verder te gaan in een iets gemoedelijkere setting. We maken kennis met een stel Amerikaanse soldaten. Zij zijn uit hun normale leven weggetrokken, of weggerukt, om hier, in Vietnam, een levensjaar door te brengen. Ze genieten van soldatengrappen en inheemse vrouwen, maar hebben weinig kennis van de ellende die hen te wachten staat.

Deze soldaten van Bravo-Compagnie, degenen waar het in de film om draait, krijgen de opdracht terug te keren naar de Ashau-vallei, een berucht strijdgebied. Er wordt aan hen meegedeeld hoe zij hun familie kunnen bereiken, en wat er met hun bezittingen gebeurt wanneer ze sneuvelen.

Vervolgens worden ze geïnstrueerd over hun tegenstanders : in de Ashau-vallei zullen zij niet tegen de Vietcong, maar tegen gemotiveerde, getrainde en goed uitgeruste Noord-Vietnamezen vechten.

De groentjes krijgen te horen hoe makkelijk het is om hier te sneuvelen.

Terwijl de soldaten zich baden in de rivier en onderling wat pleziertjes hebben, breekt er paniek uit, omdat er geschoten wordt. Het geschut is even snel voorbij als het begon. Toch sneuvelen enkele mannen: de aanwezige soldaten zijn gewaarschuwd.

In het  kamp ontstaat onvrede tussen blanke en zwarte soldaten, die tot hetzelfde leger behoren.

De zwarten voelen zich ondergewaardeerd en maken dit duidelijk kenbaar.

Op 10 mei 1969 brengt een helikopter de mannen naar de vallei, waar ze gedropt worden in een bos. In dit bos volgt een gevecht met de Noord-Vietnamezen, waarbij Mac, een van de soldaten, sneuvelt.

Na dit gevecht heerst er een pessimistische sfeer, vanwege de vermeende nutteloosheid van deze actie, en breekt er ruzie uit om de gevallen broeder. Sommigen zijn van mening dat Mac nooit had mogen sterven, anderen zijn blij dat ze het gevecht gewonnen hebben.

Op 11 mei wordt heuvel 937 verkend. De compagnie heeft vernomen dat zich daar achterblijvers bevinden met zwakke munitie. Niets blijkt minder waar : meteen worden de soldaten zwaar door de Noord-Vietnamezen onder schut genomen. Aan het eind van de dag roept de Vietnamese radio de Amerikanen op om zich terug te trekken. Ze zullen toch aan het kortste eind gaan trekken, is het devies ( matt-282 ).

Op 15 mei neemt Bravo-Compagnie een bunker van de vijand in. Deze overwinning wordt echter gevolgd door een desillusionerende gebeurtenis : Amerikaanse heli´s vliegen over en schieten, onvoldoende geïnformeerd, hun eigen mannen neer.

Op 16 en 17 mei wordt er flink doorgevochten. Bravo-Compagnie is dan al negen maal de heuvel op en neer geweest.

Op 18 mei maakt regen en modder de strijd tot een helse klus voor de soldaten die de heuvel moeten beklimmen. Frank Gaigin sterft, en Doc en Languelli raken gewond.

Na de strijd mag Doc naar huis. Vlak voor de heli komt verliest hij het bewustzijn.

De overgebleven soldaten beginnen sterk te twijfelen aan het nut van hun onderneming, voor zover dat nog niet gebeurd was. De Amerikaanse regering verwacht van hen dat ze agressief aanvallen, terwijl ze al tien maal de heuvel op zijn geweest.

Op 20 mei volgt een doorbraak. Er wordt hevig gevochten op de flanken van heuvel 937,

en Motown, Worcester, Beanie en Languelli komen om. De beschieting gaat echter door, en langzaam maar zeker worden de Noord-Vietnamezen verdreven en verslagen.

Na het grove geschut volgt een doodse stilte, wanneer de eerste drie soldaten de top van de heuvel bereiken. Een met een mes vastgepind bordje met daarop de tekst ´Welcome to Hamburger Hill´ verwelkomt hun.

Een overzichts-shot toont verschillende soldaten die de heuvel oplopen, terwijl zij de lichamen van hun gevallen makkers passeren. Een huilende soldaat reageert niet op een portofoonoproep van zijn meerdere.

 

Hamburger Hill werd op 20 mei 1969 ingenomen. Drie weken na de Amerikaanse overwinning vertrokken de Amerikanen uit de Ashau-vallei, waardoor de Noord-Vietnamezen heuvel 937 weer konden herbezetten ( matt-282 ). De strijd om heuvels ging verder. Alleen zij die op deze heuvels waren, weten hun namen nog ( Hamburger Hill ).

 

 

 

 

Historische Analyse

In hoeverre zijn de gebeurtenissen in Hamburger Hill historisch verantwoord?

 

 

Historische context

De film Hamburger Hill is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. De slag waar de film om draait, namelijk de slag om Hamburger Hill ( of heuvel 937 ) heeft daadwerkelijk plaatsgevonden.

De slag om Hamburger Hill werd gevochten tussen 10 en 20 mei 1969. De heuvel was bezet door communistische Noord-Vietnamese strijdkrachten. Ondanks het geringe strategische belang besloten de Amerikaanse bevelhebbers dat er een frontale aanval moest plaatsvinden. Na 10 dagen hevige strijd werd heuvel 937 uiteindelijk ingenomen ( En Wikipedia ).

 

 

Vergelijkingen met de film

 

 

Het terrein

 

Om te beginnen is het relevant te vermelden hoe Hamburger Hill in de film wordt weergegeven. De omgeving van de heuvel is zeer bebost. Gedurende de eerste dagen dat er in de film gevochten wordt ( tot 15 mei ) vinden de schijngevechten nog plaats in de jungle, onder veel bladerdek. Later, vanaf 15 mei, wanneer de soldaten de heuvel zelf opgaan, verandert het strijdterrein. De heuvel zelf is namelijk kaal, met een aantal dode bomen verspreid over de vlakte.

Op 18 mei verandert dit terrein door de regen in een modderpoel.

De filmmakers zijn goed omgegaan met de historische gegevens : de hoogte van de heuvel ( 937 meter ) en de exacte ligging ( westelijk in de Ashau-vallei, vlakbij de grens met Laos ) zijn correct vermeld. De oorspronkelijke naam van de berg, Dong Ap Bia Mountain, wordt in de film nergens vermeld ( Willbank ).

 

De beschrijving van het uiterlijk van de ´echte´ Hamburger Hill luidt als volgt : Een ruige, onuitnodigende wildernis, bedekt met jungle en dikke bamboestelen, met erg hoog gras. Voor de omgeving van de heuvel klopt deze beschrijving goed met wat er in de film te zien is.

De heuvel zelf is in de film echter erg kaal, en hoog gras is nergens te bekennen. Op de momenten dat Amerikaanse heli´s per abuis op hun eigen mannen schieten, omdat zij hen voor de vijand aanzien, wordt de dichte jungle vaak als excuus gebruikt, omdat hierdoor vriend en vijand niet te onderscheiden zijn. Dit is vreemd, want op de momenten dat er in de film Amerikaanse heli´s op hun eigen mannen schieten, bevinden de militairen zich op de open vlakte, buiten het bos. Als de soldaten ergens goed zichtbaar zijn geweest, is dat wel op die positie. De vraag is of het een fout betreft van de filmmakers ( het terrein was wel degelijk beboster, en ook de heuvel zelf ), of dat er fouten in de bronnen staan ( het terrein was wel degelijk zo dor en kaal ).

Een historische foto van de top van Hamburger Hill doet het laatste vermoeden ( Willbank, Scalard, En Wikipedia ). Hierbij moet wel de kanttekening geplaatst worden, dat de gevechten het terrein danig negatief hebben aangetast, dat de kaalheid van de terrein op deze foto waarschijnlijk mede hierdoor is veroorzaakt.

 

 

 

Aanloop naar de slag/achtergrond

De slag om Hamburger Hill was het tweede gedeelte van een driedelige campagne van het Amerikaanse leger, Operatie Apache Snow geheten. Deze operatie was opgezet om de NVA ( North Vietnamese Army ) te weerhouden van hun activiteiten in de Ashau vallei. Zij gebruikten dit gebied namelijk als startpunt voor hun aanvallen op de VS. Daarnaast was het hun doorvoerroute voor goederen, die naar Zuid-Vietnam vervoerd moesten worden. Vanwege de nabijheid van de grens met Laos bood dit gebied voor de NVA ook ontsnappingsroutes. Het doel van de VS was deze te blokkeren en overig militair verzet van Noord-Vietnamese zijde tevens de kop in te drukken ( En Wikipedia ). Heuvel 937 zou uiteindelijk een essentieel doelwit blijken in deze operatie. Opdracht was de Noord-Vietnamese troepen die op deze heuvel gelegerd waren te ontzetten en de heuvel in Amerikaans bezit te brengen.

 

 

Soldaten en bevelhebbers

Alhoewel Hamburger Hill gebaseerd is op een waargebeurde slag, zijn de personages fictief. De acteurs vervullen de rollen van imaginaire luitenants, sergeanten etc., in plaats van de rollen van historische figuren die daadwerkelijk een rol hebben gespeeld bij de inname van de heuvel ( wikipedia ). De soldaten in de film maken deel uit van het 3e bataljon, het 187e regiment van de infanterie van de derde brigade van het Amerikaanse leger. Dit bataljon was onderdeel van de 101st Airborne Division. Deze onderverdeling is historisch juist: dit bataljon heeft echt bestaan.

 

De volgende manschappen waren betrokken bij de aanval op Hamburger Hill : Aan Amerikaanse zijde had luitenant-generaal Richard G.Stillwell het gelijke van twee divisies samengevoegd. Dit resulteerde in 3 bataljons van het 101st Airborne Division: het 1e, 2e en 3e bataljon.

Het 101st Airborne Division werd gecommandeerd door majoor-generaal Melvin Zais.

Tijdens de film wordt meerdere malen de naam ´Black Jack´ gebruikt als een benaming voor de bevelhebber van de soldaten van Bravo-Compagnie. Deze codenaam is een synoniem voor Weldon Honeycutt, de luitenant-generaal die in de echte slag de baas was over het 3e bataljon. Black Jack was de naam waarmee hij op de radio werd aangeduid ( Summers ). In de film worden de personen niet bij naam genoemd. Dit is mijns inziens met opzet zo gedaan : de houding van de soldaten tegenover hun meerderen is in de film namelijk tamelijk kritisch ( Willbank ). Daarnaast worden er in de film überhaupt geen bevelhebbers getoond : de hoogste persoon in rang die ook getoond wordt, is de sergeant ( Adam Frantz ) die zijn groepje manschappen van Bravo-compagnie aanvoert.

 

Twee bataljons van het ( Zuid-) Vietnamese leger waren tijdelijk toegewezen aan de 3e Brigade, evenals enkele extra eenheden van onder andere de marine. Van deze eenheden zien we in de film niets terug : dit wil zeggen dat we geen Vietnamezen tegen elkaar zien vechten.

De Noord-Vietnamezen hadden zich met enkele regimenten teruggetrokken in het belegerde gebied, om te herstellen van eerdere verliezen tegen Amerikaanse marine-eenheden in Februari 1969 ( En Wikipedia ).

 

 

Sterkte van de vijand

In de film worden de leden van het 3e bataljon bijgepraat over de vijand die zij in de Ashau vallei zullen aantreffen : geen Vietcong, maar een peloton gemotiveerde, getrainde en goed uitgeruste Noord-Vietnamezen. Het gemak waarmee alle soldaten, en vooral de groentjes, kunnen doodgaan wordt benadrukt. Oftewel : zij hebben te maken met een vijand die geen genade kent, en waarmee niet te spotten valt ( Hamburger Hill ).

Dit beeld klopt niet geheel met de werkelijke situatie. De Amerikanen waren wel bekend met de aanwezigheid van het 29^ste NVA-regiment, waarvan zij wisten dat het een groep goed getrainde vechters betrof. Een benaming voor dit regiment was dan ook ´the Pride of Ho Chin Minh´ ( de grote leider van de Noord-Vietnamezen, red.). Toch bestond de werkelijke kennis van kolonel Conmy slechts uit een stel onderschepte documenten en uitrusting van de vijand, en uit opgedane informatie via Noord-Vietnamese gevangenen ( Willbank).

Conmy was de leider van de 3e brigade, en de coördinator van alle Amerikaanse aanvallen in de Ashau-vallei.

De Noord-Vietnamezen, zijnde meesters in camouflage, hadden hun basissen onzichtbaar gemaakt voor de Amerikaanse luchttroepen. Daarnaast verplaatsten hun troepen zich ´s nachts, onder bedekking van de jungle. Ook waren zij niet elektronisch op te sporen : door het primitieve gebruik van onder andere draden waren zij niet zichtbaar op de radar.  De Amerikanen wisten wel DAT zij op tegenstand zouden stuiten ( deze wetenschap was gebaseerd op bestaande informatie en eerdere ervaringen in de Ashau Vallei ). Zij wisten echter niet exact hoe groot deze tegenstand zou zijn. De algemene verwachting was toch wel dat de Noord-Vietnamezen zich, na enige tijd flinke weerstand te hebben geboden, relatief snel gewonnen zouden geven. Uitzonderingen op deze situatie waren er nauwelijks, en daarom werd onder de bevelhebbers stilletjes aangenomen dat de klus snel geklaard zou zijn ( En Wikipedia, Scalard ).

 

Gedurende de film verandert het beeld van de vijand. Waar de soldaten eerst geïnstrueerd worden over een zeer gevaarlijke vijand ( dit is waarschijnlijk ook vooral om ze bang te maken, omdat de bevelhebbers dus ook niet precies konden weten wat ze zouden aantreffen ), slaat later de denkwijze om. Als op 11 mei Heuvel 937 verkend wordt, rekenen de soldaten van het 3e bataljon op achterblijvers met zwakke munitie. Dit denkbeeld blijkt later een kenmerk van onwetendheid : Ze worden die 11e Mei meteen zwaar onder vuur genomen, en dit zou blijven voortduren in de daaropvolgende dagen. De Noord-Vietnamezen waren dus wel degelijk sterk, alhoewel de weersomstandigheden en hun positie natuurlijk sterk in hun voordeel gewerkt hebben ( Hamburger Hill ).

De omstandigheden waren een sterk meespelende factor. Enkele voorbeelden : door de dichte jungle in de nabijheid van Heuvel 937 was het voor Amerikaanse luchttroepen zeer lastig om geschikte drop- en landingsplaatsen te lokaliseren. Ook werd de voortgang van de infanterie sterk beperkt door de nauwe paden en de hoge vegetatie. Indirect vechten, door vanuit de lucht te bombarderen, bleek door de dichte jungle niet het gewenste effect te hebben, en zoals verderop beschreven staat sneuvelden er bovendien veel Amerikaanse soldaten door deze acties. De bunkers van de NVA waren daarentegen dik in orde, deze konden tegen een stootje. Later zouden napalmbommen wel (delen van) bunkers openleggen, maar er waren er talloze van, en ze waren zodanig beschermd dat ze niet alleen door geweervuur vernietigd konden worden ( Scalard ).

 

 

De slag om Hamburger Hill

Na het bekijken van de aanleidende elementen volgt nu een analyse van de slag zelf. Deze duurde 10 dagen : van 10 tot 20 Mei 1969. Per dag volgt nu een uiteenzetting van de historische gebeurtenissen rondom heuvel 937. Telkens wordt bijgelicht in hoeverre deze gebeurtenissen in de film wel of niet naar voren komen.

 10 mei- De aanval begon met het verkennen van de potentiële landingszones. Daaropvolgend werden de drie bataljons van de 3e brigade en de 2 toegevoegde eenheden van het Zuid-Vietnamese leger gedropt in de Ashau Vallei ( Vietnam Magazine ). Op de eerste dag was er enkel licht contact met de vijand. Nadat de soldaten aan het eind van de middag gedropt waren vonden zij meteen verscheidene hutten en bunkers, die erop duidden dat het gebied in actief gebruik van de NVA was. Honeycutt, de leider van het 3e bataljon, vroeg toestemming aan 3e brigade-man Conmy om het gebied verder in te mogen trekken. Deze toestemming kreeg hij, en bij het vallen van de avond vond er een schermutseling plaats tussen de voorste gelederen van zijn Bravo-Compagnie en de voorposten van de NVA. Na dit korte geschut gaf Honeycutt zijn manschappen de opdracht zich terug te trekken en de volgende ochtend de aanval voort te zetten.

 

Film- Deze gebeurtenissen worden in de film gedeeltelijk correct weergegeven : Je ziet de dropping van Bravo-Compagnie in de vallei en de daaropvolgende trektocht het bos in. Op het moment dat Bravo-Compagnie landt, zien zij echter niet meteen tekenen van vijandelijke aanwezigheid

( hutten, bunkers o.i.d. ), waarover in diverse bronnen wel een en ander staat opgetekend. In het bos begint het geschut plotseling, waarbij een van de soldaten sneuvelt. Zowel in de film als in het echt zijn het de mannen van Bravo-Compagnie geweest, die als eerste het gebied zijn binnengetrokken ( Willbank, Hamburger Hill ).

 

11 mei- De volgende dag werd de aanval voortgezet, door via verschillende routes richting de berg te trekken. Later op de dag kwam Bravo-Compagnie onder hevig machinegeweer- en granaatvuur te liggen. De Amerikaanse luchtsteun, die volgde op deze gebeurtenissen, zag per ongeluk een sterk bezette Amerikaanse commandopost aan voor een vijandelijke post, en opende het vuur. Hierbij sneuvelden 2 soldaten en raakten er 35 gewond, waaronder de commandant van het 3e bataljon, Honeycutt ( Scalard). De dichte jungle maakte het lastig voor de luchttroepen om onderscheid te maken tussen bondgenoot en vijand.

Bravo-Compagnie was door deze ongelukkige samenloop van omstandigheden gedwongen hun kamp zo´n 1000 meter onder de top op te slaan.

 

Film- In de film zie je hoe op deze dag de manschappen van het 3e Bataljon zwaar onder vuur komen. Het ongeval met de heli die op de commandopost schiet is buiten beschouwing gelaten ( Hamburger Hill ).

 

12 mei- Verschillende compagnieën probeerden te vorderen, maar zij stonden meestal al snel onder hevig vijandelijk vuur. Het plan van Honeycutt was om via verschillende routes, met verschillende compagnieën, de berg aan te vallen, maar dit plan wilde nog niet slagen, aangezien alle troepen direct weer teruggedrongen werden door de vijand. Indirect geschut was geen optie, wegens de nabijheid van medetroepen en het totale gebrek aan enig overzicht door het dikke gebladerte.

Het werd duidelijk dat de Noord-Vietnamezen nogal onderschat waren. En iedere dag werden zij nog sterker, aangezien de VS de invoer van verse communistische troepen vanuit Laos niet wist te stoppen ( Willbank ).

 

13 mei- Conmy realiseerde zich dat de huidige troepen niet voldoende weerstand boden tegen de aanwezige Noord-Vietnamese strijders. Binnen twee dagen moest er accurate hulp zijn. Er werden versterkingen opgeroepen, maar uiteindelijk zouden deze troepen pas op 19 mei in staat zijn enig verzet te bieden ( Willbank, Scalard ).

 

14 mei- Honeycutt weigerde zo lang te wachten op versterkingen, in de angst dat de vijand zich ondertussen nog meer zou versterken. Hij zette daarom een gecoördineerde aanval in op Dong Ap Bia, met 3 compagnieën. Waar twee andere compagnieën, Delta en Charlie, opdracht kregen via de flanken aan te vallen, was het wederom aan de soldaten van Bravo-Compagnie de hoofdlinie van de berg aan te vallen.

Bravo-Compagnie kwam meteen onder hevig vuur te liggen, en ook Delta en Charlie Compagnie leden grote verliezen, nadat zij aanvankelijk succes leken te hebben. Ook op deze dag vielen enkelen door geweervuur vanuit de lucht, van bevriende heli´s. Na deze dag zagen Honeycutt en Conmy in hoe hopeloos de situatie eigenlijk was. Waar Noord-Vietnamese troepen vaak maar heel even hard vochten, waarna zij stilletjes het slagveld verlieten, was het nu wel duidelijk dat deze troepen zouden blijven: zij zouden stand houden en vechten. Van opgeven mocht echter geen sprake zijn…

 

Film- Het blok 12-14 mei word in de film erg snel afgehandeld, zonder specifieke zaken van deze dagen ter sprake te brengen. De moedeloosheid van enkele soldaten en de twijfel aan het nut van de aanval en aan het gezag komt in enkele scènes naar voren ( Hamburger Hill ).

 

15 mei- De aanval werd opnieuw ingezet. Ditmaal haalde Bravo-Compagnie het tot 150 meter onder de top. Op dat moment vloog er echter weer een heli over, die het vuur opende op de weerloze soldaten. Wederom heeft het Amerikaanse bevel gefaald, door te schieten op hun eigen militairen. Bravo en Alpha Compagnie hadden nu samen 36 man verloren, en waren hierdoor in kracht gehalveerd. Veel soldaten begonnen te  twijfelen aan hun bevelhebbers, en trokken het nut van hun missie in twijfel ( Willbank ).

 

Film- In de film wordt getoond hoe er wederom hevig gevochten wordt, en voor het eerst zien we ook man-op-man gevechten tussen de NVA en de Amerikanen. Een bunker wordt door de Amerikanen ingenomen.

Na hevige napalmbombardementen op vijandelijk gebied volgt een serieuze poging van Bravo-Compagnie om de heuvel in te nemen. Conform de werkelijkheid faalt deze poging, doordat Amerikaanse heli´s weer het vuur openen op hun eigen mannen, die weerloos zijn op de kale helling richting de top ( Hamburger Hill ).

 

16 mei- Op deze dag kwam een hernieuwd plan ter sprake : De compagnieën zouden zoals de voorgaande dagen de belangrijkste linie van heuvel 937 aanvallen, terwijl versterking vanuit het oosten en zuiden, via andere omliggende heuvels, steun zou geven. Deze troepen kwamen echter stil te liggen zo´n 2 km van de top van heuvel 937, waardoor de aanval weer stilgelegd moest worden. Er moest gewacht worden op de achterliggende troepen.

 

Film- In de film wordt van deze militaire achtergronden weinig zichtbaar : Enkele scènes van schietende soldaten in de jungle is waar we het mee moeten doen ( Hamburger Hill ).

 

Het was ook op deze dag dat de media echt lucht kreeg van de gebeurtenissen in de Ashau Vallei. De pers zond een journalist, Jay Sharbutt, met een cameraploeg naar het betreffende gebied. Nadat hij enkele soldaten in dit gebied geïnterviewd had, ontmoette hij Melvin Zais. Deze probeerde uit te leggen waarom de aanval op Dong Ap Bia Mountain zich bleeft voortzetten, maar Sharbutt was onvoldoende content met diens uitleg. In zijn krant beschreef hij de bloedige slag als volgt : ´ de paratroepers kwamen naar beneden gelopen, hun groene shirts donker van het zweet. Hun verbanden waren rood en bruin bevlekt, hun wapens waren weg en ze zaten onder de modder en onder het bloed.´ Tevens rapporteerde hij dat een van de soldaten zei : ´die verdomde Black Jack ( waarschijnlijk bedoelde hij Honeycutt ) zal niet stoppen tot hij ons allemaal dood heeft.´ ( vrij vertaald naar Willbank ). Sharbutt´s schokkende beschrijving bracht een storm van protest teweeg in het thuisland.

 

N.B. Over de exacte datum van het interviewen van Zais en diens troepen door Jay Sharbutt bestaat controverse. Verscheidene bronnen spreken elkaar tegen. Omdat de meeste bronnen 16 mei hanteren, is deze datum hier voor waar aangenomen.

 

Film- De scène waarin de soldaten van de heuvel af komen lopen, en de journalist met zijn cameraploeg tegenkomen, is praktisch gekopieerd in de film. Opvallend genoeg hanteert de film echter  17 mei als datum. Ik verwacht dat dit een fout van de filmmakers is geweest, en dat de datum in de film dus niet klopt. De beschrijving van Sharbutt over hoe de soldaten de heuvel af kwamen gelopen, en hoe zij eruit zagen, is vermoedelijk ter illustratie gebruikt voor de film, want deze komt precies overeen met wat in de film te zien is. De opmerking ´die verdomde Blackjack zal niet stoppen tot hij ons allemaal dood heeft´ wordt in de film gemaakt door Doc, maar niet in de scène met de journalist, maar elders in de film. Ze hebben deze uitspraak dus wel in de film opgenomen ( Hamburger Hill ).

 

17 mei- De achterblijvers van de vorige dag maakten weinig progressie, waardoor de aanval opnieuw uitgesteld moest worden. Er werd wel aangevallen, maar deze pogingen tot progressie werden weer de kop ingedrukt door de NVA-troepen. De reeds aanwezige troepen werden gevraagd zich voor te bereiden op het moment dat de aanval wel voortgezet zou gaan worden, en zij werden uitgerust met gasmaskers en granaten ( Willbank, Scalard ).

 

Film- In de film wordt 17 mei ook overgeslagen. Bij dagen waarop militair minder gebeurde, valt op dat deze in de film gebruikt worden voor scènes tussen de soldaten van Bravo-Compagnie, in plaats van voor historische achtergrond. Dit is echter ook heel logisch, omdat het wel een film is, en geen documentaire. Bovendien dragen deze dialogen bij aan de beeldvorming, die door de filmmakers heel belangrijk wordt geacht ( Hamburger Hill ). 18 mei- Nog steeds lagen er troepen achter, maar Conmy, de commandant van de 3e brigade, wilde de aanval niet langer uitstellen. Alle reserves werden opgeroepen om een nieuwe aanval met 2 bataljons in te zetten. Vanaf ´s ochtends vroeg werd er hevig gevochten, waarbij alle mogelijke middelen werden ingezet om de vijand vanaf het zuiden en het oosten zo zwaar mogelijk onder vuur te laten liggen. Progressie werd echter zeer langzaam geboekt. Wederom werd een peloton Bravo-Compagnie- soldaten onder vuur genomen door Amerikaanse heli´s. Er viel 1 dode, 4 soldaten raakten gewond. In totaal vond ditzelfde misverstand 5 opeenvolgende keren plaats ( in 10 dagen ). Een furieuze Honeycutt beval de heli´s zich terug te trekken.

Op dit moment van de strijd geraakten de mannen van Delta compagnie al bijna tot de top. Aanvallers en verdedigers waren nu slechts enkele meters van elkaar gescheiden, wat heftige een-tegen-een gevechten opleverde.

Charlie Compagnie werd opgedragen hun metgezellen van Delta te helpen, maar hevige regen weerhield hun hiervan. De Amerikaanse militairen werden wederom teruggedreven.

Majoor-generaal Zais arriveerde op het strijdtoneel en overwoog de strijd te staken vanwege de druk van de media en de vele slachtoffers. Met steun van enkele officieren ( onder hen was onder andere Luitenant-generaal Stillwell ) besloot hij echter toch de aanval te continueren. Hiervoor werden de mankrachten van 3 extra troepen aangesproken.

( Willbank, Scalard ).

 

Film- Van deze dag wordt het gevecht weergegeven in de film, waarbij het er, evenals in de echte slag, heftig aan toegaat. De regen en de drassige ondergrond maken het vechten tot een hels karwei. Soldaten glijden weg; het strijdtoneel is veranderd in een modderpoel. Van de helikopteraanval op deze dag komt niets in de film terug. Een gemis : in de bronnen staat expliciet vermeld dat het Honeycutt´s Bravo-compagnie was, dat op deze dag werd belaagd. Het is opmerkelijk dat de heli-aanvallen wel op andere data in de film zijn opgenomen, maar niet op de datum dat veel historische bronnen er expliciet een vermelden ( Hamburger Hill, Willbank, Scalard ).

 

19/20 mei- Het plan voor de volgende aanval was als volgt : het 3e bataljon zou de vijand bezighouden op de westelijke rug van heuvel 937, terwijl 3 andere bataljons de top zouden bereiken en deze zouden bezetten. Honeycutt weigerde dit echter : hij wilde niet dat zijn Bravo-compagnie aan flarden geschoten zou worden om de andere bataljons buiten schot te houden. Hij beloofde dat de berg op tijd ingenomen zou worden.

Op 20 mei werd de aanval weer ingezet, en eindelijk bereikten de eerste leden van Bravo-compagnie de top van heuvel 937, waar bleek dat de meeste Noord-Vietnamezen inmiddels gevlucht waren, op twee pelotons na, die opgedragen waren tot het bittere einde door te vechten.

Om 17.00 ´s middags was de heuvel definitief in Amerikaanse handen. Een bordje met de tekst ´Hamburger Hill´ erop werd aan een boom vastgepind. Niet lang daarna zette een andere soldaat eronder : ´Was it Worth it´ ( Willbank )?

 

Film- In de film zien we een ferm slotgevecht, waarbij uiteindelijk de eerste soldaten van Bravo-compagnie de top van Hamburger Hill bereiken. Het bordje met Hamburger Hill zou ter plekke geplaatst moeten worden, in de film hangt het er echter al, vastgepind met een mes aan een boom.

Vreemd, aangezien deze naam door de Amerikanen bedacht is. Het feit dat je in de film niet ziet dat een Amerikaan het bordje plaatst, wekt de illusie dat het misschien door de NVA is opgehangen ( Hamburger Hill ).

 

 

 

Nasleep

De film eindigt met de definitieve inname van Hamburger Hill door de soldaten van Bravo-Compagnie. Over wat hierna nog gebeurde wordt in de film niet meer gesproken. De slottekst van de film is echter erg treffend : ´Hamburger Hill werd op 20 mei 1969 ingenomen. De strijd om heuvels ging verder. Alleen zij die er waren, weten hun naam nog ( Hamburger Hill )´. Hiermee wordt bedoeld dat alle strijd die daar gestreden is zinloos is geweest : niemand herinnert zich nu nog de namen van degenen die daar hun leven opgeofferd hebben. Als afsluiting van de historische analyse volgt nu een overzicht van de nasleep van de gebeurtenissen op heuvel 937 .

 

In totaal telde het aantal slachtoffers van de slag op Hamburger Hill 46 doden en tegen de 400 gewonden aan Amerikaanse zijde ( Summers ).  Meer dan 600 Noord-Vietnamese lichamen werden na de slag op en om de berg gevonden. Naar schatting ligt het totale aantal slachtoffers aan hun zijde op 1100.

Het Amerikaanse optreden op Hamburger Hill werd door velen veroordeeld. Zo zei Senaatslid Edward Kennedy dat hij het volstrekt onverantwoordelijk vond hoe er op de heuvel met mensenlevens was omgesprongen ( Willbank ).

Namens het leger reageerde majoor-generaal Zais door te stellen dat er gezegevierd was, en dat het enige belang van heuvel 937 eruit had bestaan dat er een vijand was, een vijand die bevochten moest worden.

Aanval is de beste verdediging, en wanneer men niet had aangevallen waarborgde dit geen enkele garantie dat de Amerikanen dan veilig waren, aldus Zais. De Noord-Vietnamezen zouden komen in het holst van de nacht en vele militairen doden. Hij kon zijn manschappen enkel goed leiden wanneer hij wist dat dergelijke situaties niet zouden voorkomen. ( Summers ).

Op 5 juni laaide de discussie verder op toen de Amerikaanse troepen op Hamburger Hill bevel kregen het gebied te verlaten. Slechts twee weken later herbezetten NVA-troepen Dong Ap Bia Mountain. Dezelfde senator Kennedy ( de broer van John F.Kennedy ) stelde de terechte vraag : ´Waarom zenden wij onze jongens keer op keer een heuvel op om deze in te nemen, en vervolgens weer te verlaten ?´

Verscheidene media reageerden evenzo scherp. Voor het Amerikaanse publiek stond Hamburger Hill symbool voor al die gewonnen slagen in Vietnam zonder enige strategische waarde. Het opgeven van dergelijke hard bevochten gebieden gaf de zinloosheid van de oorlog weer.

Tevens illustreerde dit het falende beleid van president Nixon, die niets deed om baanbrekende veranderingen aangaande de Amerikaanse benadering in Vietnam te waarborgen.

Op 27 juni publiceerde Life Magazine 241 foto´s van degenen die de voorgaande week in Vietnam om het leven waren gekomen, inclusief 5 militairen die op Hamburger Hill gesneuveld waren. De indruk van de Amerikaanse burgers was echter dat al deze foto´s slachtoffers van de slag op Hamburger Hill toonden, en dit wakkerde de kritiek op de zinloze opoffering van mensenlevens in Vietnam nog meer aan ( Summers ).

De kritiek van media en publiek maakten dat Nixon´s regering zich geen ´Hamburger Hill´s ´ meer kon veroorloven. Nixon gaf hierop expliciete bevelen de oorlog te continueren, maar met zo min mogelijk slachtoffers. Later startte hij de ´Vietnamisering´ van de oorlog. Dit beleid hield in dat Zuid-Vietnam extra door de VS werd gesteund, zodat zij de oorlog zelf zouden kunnen winnen. Ondertussen konden de Amerikaanse troepen zich langzaamaan uit oorlogsgebied gaan terugtrekken ( Willbank, Summers ).

 

 

 

Beeldvorming

Wat is de impact van de film op de kijker?

 Wie aandachtig naar de film Hamburger Hill kijkt, valt op dat het niet louter een verslag van een historische strijd betreft. De film geeft tevens een beeld van verschillende aspecten van de oorlog.

 

 

Onwetendheid

Veel soldaten die dan wel opgeroepen, dan wel vrijwillig in Vietnam aan het front streden, hadden geen of weinig weet van de nare situatie waarin zij zich werkelijk bevonden. Al aan het begin van de film wordt dit gegeven sterk benadrukt middels enkele alarmerende dialogen. Ten eerste blijken veel soldaten letterlijk uit hun normale leven te zijn weggerukt. Wanneer een soldaat aan een mede-lotgenoot vraagt : ´waar heb je uitgehangen?´ luidt diens luchtige reactie : ´op m´n surfplank´ ( Hamburger Hill, 7.20). Deze soldaten zijn letterlijk gedropt voor een jaar. Zo komt een nieuweling, bij de vraag wat het teken voor dekking zoeken is, met de reactie ´ geen idee, ik ben zo van de plee gerukt´ ( Hamburger Hill, 11.30).

Velen van hen brengen, in de veronderstelling dat zij er een extra, ongeplande vakantie bij hebben gekregen, één of meerdere bezoekjes aan de lokale vrouwelijke nederzettingen ( het mag bekend zijn wat daarmee bedoeld wordt ). In het eerste kwartier van de film zien we meerdere soldaten, die later hoofdrollen vertolken binnen Bravo-Compagnie op het strijdveld, deze nederzettingen met een bezoek vereren.

De onverschilligheid van veel soldaten wordt nog maar eens treffend weergegeven in een korte dialoog tussen een voetsoldaat en zijn meerdere : ´zeg je congreslid maar dat ik een steak, een koud bier en lekker wijf wil´ ( Hamburger Hill, 10.49 ).

 

 

Groentjes

In mei 1969 is de Vietnamisering van de oorlog nog niet ingetreden. Dit wil zeggen dat er nog met  regelmaat verse troepen worden aangevoerd vanuit het vaderland. In de film wordt dit gegeven meerdere malen op de voorgrond gezet. Op de weg naar de Ashau-vallei zegt een leidinggevende : ´Als het jouw tijd is in de Ashau-vallei, dan ben je er geweest´. Hierop reageert een vers groentje door te vragen wat Endshaw-vallei dan wel niet mag zijn ( Hamburger Hill, 9.20).

Het punt dat de filmmakers met dergelijke dialogen willen maken is mijns inziens als volgt : de soldaten die naar Vietnam gestuurd werden en het diepe ingegooid werden, waren vaak erg jong. Sommigen waren jong opgeroepen, anderen waren vrijwillig gegaan, vaak met heroïsche intenties. Deze jongeren hoorden eigenlijk niet te moeten weten wat Ashau-vallei was; laat staan dat ze erin hoorden te belanden. Ze moesten het echter wel weten: het zou anders voor velen van hen de eindbestemming zijn. Het idee dat veel van deze groentjes echt niet wisten waar ze aan toe waren, wordt later in de film nog eens bevestigd. Tijdens een voorlichting door de sergeant van de divisie begint een groentje wat schamper te lachen. Dit wordt direct afgestraft : ´ denk je dat dit leuk is ? De vijand kent geen genade´ ( Hamburger Hill, 23.50). Het is aannemelijk dat dit groentje nooit zo gelachen had, als hij met zekerheid had geweten dat de kans op sterven hier groter was dan de kans op overleven.

Van oorlog voeren weten deze groentjes bar weinig. De meesten hebben geen militaire opleiding doorlopen. In de film zie je tot tweemaal toe een shot waarin een groentje uitgelegd moet worden hoe hij zijn wapen moet gebruiken. Een terechte vraag die je je hierbij kunt stellen is de volgende : Hoe kun je in vredesnaam jonge kerels op het oorlogspad sturen als ze niet eens weten hoe ze moeten vechten ? En dat tegen ervaren Noord-Vietnamezen, die echt geen verschil erkennen tussen veteranen en jonkies.

Dit is de vraag die de filmmakers door deze shots ook lijken te stellen. Zij zijn kritisch over de manier waarop vele jonkies de dood tegemoet zijn gestuurd. Tijdens de slag verschijnt een jongen van 16 jaar, schuchter en verlegen, bij de nieuwe troepen. Dit gebeurt op een moment dat velen al gesneuveld zijn. Dit geeft nog maar eens aan dat er geen stuiver om het leven van zulke jongens gegeven werd. De kans dat deze jongen zich goed zou weten te verweren op het slagveld is vermoedelijk nihil.

 

 

Rassenscheiding

In de film komt meerdere malen het verschil tussen blanken en zwarten naar voren. Daarom is het, ter inleiding van dit stuk tekst, relevant de historie van de rassenkwestie ,wat Amerika betreft, even kort onder de loep te nemen.

Na de Amerikaanse Burgeroorlog werd rassenscheiding officieel verboden, in de zuidelijke staten was hier echter weinig van te merken. Hier werden namelijk nieuwe wetten ingevoerd ( de zogeheten Jim Crow-wetten ), die de zwarten achterstelden ten opzichte van de blanke bevolking ( wikipedia ). In de tweede helft van de 20e eeuw kwam er steeds meer verzet tegen rassenscheiding. Dit verzet groeide na de Tweede Wereldoorlog, toen zwarte Amerikanen zij aan zij met de blanken hadden gevochten. Mede door de inzet van burgerrechtenactivisten als Martin Luther King en Rosa Parks werd in 1964 in de VS de Civil Rights Act ingevoerd, een wet die de belangrijkste vormen van rassendiscriminatie verbood ( yoricksmakman ).

We spreken hier over een moment 5 jaar voor de slag om Hamburger Hill. De Vietnamoorlog is reeds begonnen en onder president Johnson worden omvangrijke troepen richting Vietnam gezonden. In de film wordt duidelijk dat dit moment, namelijk het invoeren van de Civil Rights Act, zeker niet alle vormen van segregatie heeft uitgesloten. In de groep van militairen van

Bravo-Compagnie d ie in de film onder de loep wordt genomen, bevinden zich 3 zwarte soldaten. Eigenlijk 4, maar Mac sterft al op 10 mei en speelt dus een minieme rol in de film

( Hamburger Hill ).

De rol van ´Doc´ Johnson, een van de 3, een fenomenale acteerprestatie van Courtney B.Vance, heeft enkele pakkende dialogen om het lijf, die erop duidden dat zwarten en blanken nog verre van gelijk zijn.

Enkele voorbeelden : Doc: ´ They don´t take nigga´s at headquarters. All the white motherfuckers are back there´ ( Hamburger Hill, 19.15). Oftewel, blanken nemen de belangrijke beslissingen. Het is uitgesloten dat een zwarte het bevel voert. Even later zegt hij : ´wij broeders ( een aanduiding voor de zwarten in de film, die vaak gebruikt wordt ) zijn hier omdat we zwart zijn en geen opleiding hebben ( Hamburger Hill, 35.45 ). Even later blijkt dat ze tevens het geld niet hebben om er een te betalen, ook dit wordt weer door Doc meegedeeld. De algehele conclusie is volgens Doc dat de zwarten hier zijn door hun afkomst.

De blanken in Bravo-compagnie, het complement van de 3 zwarten, is lang niet altijd blij met de zelfmedelijdende opmerkingen van Doc. Zo ontkent een blanke Doc´s bewering dat de broeders hier zijn omdat ze zwart zijn en geen opleiding hebben. Dit mondt uit in een klein relletje.

Later in de film, als Doc zegt dat de broeders hier zijn omdat ze geen geld hebben om een opleiding te betalen, reageert een blanke wederom geagiteerd : ´ Ben ik dan uit mijn villa gesleurd, zodat ik hier kan zien hoe het zwarte plebs leeft?´. De blanken bevinden zich natuurlijk net zo goed aan het front, en voor het geweervuur van de NVA is een ieder gelijk. Feit is wel dat de zwarten in deze film zich nog steeds achtergesteld voelen, ook na de Civil Rights Act. Treffend is de slotzin van Doc vlak voordat hij, na neergeschoten te zijn op de heuvel, door een heli wordt afgevoerd : ´ Ik ben net wat de wereld nodig heeft. Nog een kreupele nikker´ ( Hamburger Hill ).

Dat de zwarten ook wel degelijk gediscrimineerd werden, en dat het niet slechts hun eigen woorden zijn, blijkt ook nog : Wanneer een zwarte militair opmerkt dat de batterijen van zijn taperecorder bijna leeg zijn, reageert een blanke met : ´die gaan op aan die negermuziek van je´ ( Hamburger Hill, 1.14.00 ).

 

Zuid-Vietnam

 

Enige malen komt in de film de rol van Zuid-Vietnam in de oorlog ter sprake. Als bondgenoot van de Amerikanen strijden zij tegen de communistische Noord-Vietnamezen.

De filmmakers lijken uit te drukken dat de Zuid-Vietnamezen leden onder de oorlog, een oorlog die meer van de Amerikanen was dan van de Zuid-Vietnamezen. De VS zag Noord-Vietnam als een communistisch broeinest, dat koste wat het kost uitgeroeid moest worden. Hierbij was Zuid-Vietnam bondgenoot, maar absoluut geen prioriteit. De lokale bevolking is van ondergeschikt belang. In de film komen twee zeer pakkende shots voor waarin dit duidelijk wordt.

In de eerste scène zit een jong Vietnamees kind rustig te spelen. Achter hem dendert een Amerikaanse tank voorbij, die de rust verstoort ( Hamburger Hill, 5.50 ). Even later, nadat er een kort geschut is geweest bij een brug over het water, zien we een kind huilen bij zijn dode moeder, terwijl achter hem de bommen inslaan ( Hamburger Hill, 31.39 ). De boodschap die afgegeven lijkt te worden is de volgende : Dit is toch geen omgeving voor een kind om in op te groeien?  Desondanks leven de Amerikaanse militairen wel in harmonie met de bevolking op bepaalde momenten. Zo is er een shot van enkele soldaten die zich baden in de rivier, met Vietnamese kinderen op schoot, en van moeders die tussen de militairen de was ophangen. Deze vrouwen worden als een welkome afleiding gezien tussen het vechten door ( bij welke oorlog is dat eigenlijk niet het geval geweest?) . Wanneer enkele soldaten van Bravo-compagnie een bezoek brengen aan een hoerenhuis, komt de houding van Zuid-Vietnam jegens de oorlog goed naar voren. Twee militairen zitten in bad met twee Vietnamese vrouwen. Een van de vrouwen zegt: ´Zuid-Vietnam is jullie rotoorlog zat´. Waarop de Amerikaan op geagiteerde toon reageert : ´mijn rotoorlog´? ( Hamburger Hill, 15.00 ). Die reactie komt waarschijnlijk voort uit het feit dat deze militair ook niet besloten heeft dat er hier gevochten moet worden; ze zijn hier in opdracht gedropt, maar zijn het lang niet altijd eens met de ideologie die erachter zit.

 

Zinloosheid van de oorlog

Vele zaken, die hiervoor reeds beschreven staan, tonen al een grote mate van zinloosheid aan, als het gaat om de beeldvorming. Denk aan de massale opkomst van groentjes aan het front, de onwetendheid van soldaten, het gebruik van wapens etc. Dit aspect is van zeer groot belang in de film en komt op meerdere momenten prominent naar voren. Het zit verweven in de gehele film. Er is echter nog een voorbeeld, dat ik graag specifiek wil benoemen, dat aantoont dat de Vietnamoorlog, en dan de slag om Hamburger Hill in het bijzonder, een zinloze zaak was die talloze onnodige levens heeft gekost.  Na het eerste contact met de vijand, op 10 mei, vraagt een van de jongere soldaten aan de sergeant : ´We hebben het goed gedaan, toch?´ waarop deze op gedeprimeerde toon reageert : een van m´n mannen is dood, dat is alles ( Hamburger Hill ). Ofwel : het heeft allemaal geen zin gehad. Er is iemand gesneuveld, waar kunnen we trots op zijn?

 

 

 

Het Amerikaanse bevel

´Er sterven hier nu eenmaal mensen´, luidt een nuchtere Amerikaanse benadering. ´Kom nu niet aan met God en het vaderland´, antwoordt een ander ( Hamburger Hill ). Hier zit iets achter. De soldaten die hier converseren weigeren te handelen volgens de Amerikaanse standaard. Die luidt namelijk : ´Alles is geoorloofd, want wij Amerikanen hebben God aan onze zijde en we strijden voor ons superieure vaderland´. Het draait niet om de eenzame soldaat, het draait om het hogere doel, namelijk Vietnam en de rest van de wereld vrij maken van het communisme. Het Amerikaanse bevel in deze film, maar ook in de echte slag om Hamburger Hill, liet te wensen over. Tijdens het ´dienen van het vaderland´ sterven velen een zinloze dood, en van ophouden willen de bevelhebbers niet weten, ook als vele pogingen de heuvel in te nemen zinloos zijn gebleken. Kers op de taart is natuurlijk het spoedig verlaten van de heuvel, 2 weken na de inname. Is daar nu 10 dagen hard voor gevochten? Zijn daar al die soldaten voor gestorven?

In de film komt de ergernis tegen het Amerikaanse bevel regelmatig naar voren. De sergeant meldt, dat de heuvel ingenomen moet worden van Blackjack ( Honeycutt). Als Doc vraagt wat hij dan wel niet met de heuvel wil, antwoordt hij, sterk cynisch : Hij wil er een parkeerplaats van maken ( Hamburger Hill ). Als even later Doc gewond het strijdveld verlaat, zegt hij : ´Blackjack zal niet rusten voor hij al zijn mensen heeft laten sterven´ ( Hamburger Hill ).

Wanhoop

Regelmatig slaat in de film dan ook de wanhoop toe bij de soldaten. Wat moeten ze, nu ze weten dat ze hier waarschijnlijk niet levend vandaan komen, en dat ze, mocht dat wel gebeuren, voor het leven getekend zijn?

Doc heeft het even niet meer, wanneer hij de taak krijgt een slachtoffer te identificeren waarvan het hoofd ontbreekt ( de naamplaatjes van de soldaten stonden eerst op de helmen van de soldaten, maar omdat het hoofd er vaak wordt afgeschoten, zijn de slachtoffers vaak niet meer identificeerbaar : later in de film vraagt Doc daarom ook of iedereen een extra naamplaatje in zijn laars wil stoppen ) ( The Goss ). Ook op de momenten dat Amerikaanse heli´s hun eigen mannen neerhalen slaat de wanhoop toe. Twee militairen roepen, verstikt van verdriet en woede, in hun portofoons dat de heli´s moeten stoppen met de beschietingen, maar het heeft allemaal geen zin. De film toont een eenzaam shot van een Amerikaanse legerhelm die langzaam de heuvel afrolt.

Een soldaat barst in janken uit wanneer hij het lichaam van een gevallen makker ziet, en een andere soldaat reageert door zijn emoties niet op een portofoonoproep van zijn meerdere, als de heuvel net ingenomen is ( Hamburger Hill ).

 

 

 

Noord-Vietnam

De film kent een scène waarin de visie van Noord-Vietnam op de slag bij Hamburger Hill blijkt.

2 dagen na het begin van de Amerikaanse aanval zitten enkele leden van Bravo-Compagnie ´s nachts aan het vuur naar de radio te luisteren. De oproep van de Noord-Vietnamese troepen aan de Amerikanen luidt als volgt :  ´Amerikaanse soldaten, Omhels het heldhaftige volk van Vietnam, zoals velen van jullie dappere landgenoten. Waarom zouden jullie tegen ons vechten als jullie eigen regering jullie bedreigt? Ik heb een speciale boodschap voor degenen in de Ashau-vallei. Jullie kunnen elk moment gedood worden. De dood volgt jullie overal als een schaduw´ ( Hamburger Hill, 57.00 ). Hier wordt door de Noord-Vietnamezen slim ingespeeld op de angst, maar ook op de eer van de Amerikaanse soldaten. Deze mannen zijn speelballen van hun regering, die hen idiote opdrachten geeft. Waarom zouden ze naar zulke bevelen luisteren en in naam van God en het vaderland tegen een sterkere vijand vechten? Mocht deze redenatie nog niet genoeg overtuigingskracht hebben, dan speelt de angstfactor ook een sterke rol. De Noord-Vietnamezen kwamen vaak in het holst van de nacht, waarbij ze uit het niets opdoken en soldaten vermoordden, zodoende speldenprikjes uitdelend, die echter wel een breuk in het moraal betekenden.

Hoe anders is de sfeer hier dan aan het begin van de film, toen men nog verwachtte snel de klus te klaren, ondertussen genietende van het vrouwelijk schoon? Wat de filmmakers hier aantonen is dat de Noord-Vietnamezen ernstig onderschat zijn, maar ook dat de Amerikaanse militairen gevangen zaten: ze mochten niet opgeven, maar een echte overwinning bestond niet. Waar deden ze het dan voor?

Houding tegenover de oorlog in Amerika

Ter afsluiting is het interessant te bekijken hoe de mensen in Amerika naar de oorlog keken. Met de komst van journalist Sharbutt op 16 mei, een historische gebeurtenis die in de film overgenomen is, verschijnt de media in Vietnam op het toneel. We beperken ons hier tot het beeld dat de film vormt, want over de houding van de mensen in Amerika is ontzettend veel te zeggen. Reeds in het eerste halfuur stelt een van de soldaten de vraag : Hoe ga je je gedragen als je thuiskomt? Ofwel, is er nog wel een normaal leven mogelijk wanneer we terugkeren in ons thuisland? Wat zegt de film nu over de Amerikaanse houding jegens de soldaten? Ten eerste worden ze belachelijk gemaakt. De tekst van een Amerikaans rapnummer luidt : ´ Gooi je wapen weg, dan geeft Ho Chi Minh je een buffel, en een eigen rijstveld om in te schijten´ ( Ho Chi Minh is de opperbevelhebber van de NVA, red. ). Het commentaar van de soldaten die dit horen is : ´Soms zijn er Amerikaanse eikels die ons vertellen wat voor een eikels we zijn´ ( Hamburger Hill ). Ten tweede maakt het ze in Amerika gewoon niet uit wat er gebeurt, of ze hebben niet genoeg weet van de gebeurtenissen. Het enige nieuws dat op dat moment nog maar doorkwam is dat Amerika de vijand zal verslaan. Dit blijkt in de film wanneer een soldaat bericht krijgt van zijn vrouw, die vermeldt dat ´ze´ in de VS doen, alsof er niets aan de hand is. Dat de Amerikanen geen weet hebben van de gebeurtenissen verandert natuurlijk als de media lucht krijgen van de verschrikkingen in, in dit geval, de Ashau-vallei. De woede van de Amerikaanse militairen jegens de sensatiebeluste journalisten blijkt bij de tirade van sergeant Frantz tegen de persoon die Sharbutt vertegenwoordigt in de film : ´ Je vindt dit leuk, hé? Het is je baan, een verhaal schrijven. Je wacht hier als een aasgier tot je een dode kunt filmen. De spleetogen kiezen nog een kant. Jij filmt alleen maar. Je hebt het recht niet om hier te zijn. Snap je dat? ( Hamburger Hill, 1.16.50 ). Tenslotte blijkt in de film dat de Amerikanen zich schamen voor hun landgenoten aan het slagveld. Een militair krijgt een brief van zijn vriendin, waarin zij zegt niet meer te zullen schrijven, omdat haar studiegenoten het immoreel vinden.

 

Receptie

Welke reacties heeft de film opgeroepen?

 Het beoordelen van films is altijd subjectief, maar toch zeggen reacties vaak veel over een film. Het verzamelen van een aantal van deze reacties heeft het volgende overzicht opgeleverd :

Vincent Canby ( New York Times ): a well-made Vietnam War film that narrows its attention to the men of a single platoon in a specific operation ( En wikipedia ). Hier wordt de specificatie van de film geprezen : de film richt zich niet op de gehele oorlog, maar op een specifiek element : de slag om Hamburger Hill. Hij noemt als verschil met Platoon, de film die hierop aansluitend behandeld zal worden, dat de film de gebeurtenissen en karakters niet groter maakt dan ze zijn. De film had wel een week na de slag gemaakt kunnen zijn. Dat gegeven beschrijft hij zowel als een voordeel als een nadeel, afhankelijk van hoe je ernaar kijkt. Een voordeel is dat het de film erg realistisch maakt. Een nadeel is dat de film hierdoor weinig verdieping kent, volgens Canby. Hij stelt dat de film het aan de kijker overlaat te beslissen, of de missie al dan niet kansloos was vanaf het begin, of dat de schuld van de problemen ligt bij de bevelhebbers. Canby noemt de film het effectiefst als een film die alle ins en outs van de slag op Hamburger Hill weergeeft. Daarnaast prijst hij het feit dat regisseur Irwin de verleiding heeft weten te weerstaan, de film mooier te maken dan nodig ( om meer een cinema-gevoel te creëren), en dat hij hiermee dichtbij de harde waarheid van de oorlog is gebleven. Als filmdrama komt Hamburger Hill echter volgens hem tekort, de personages lijken teveel op elkaar en kennen geen diepgang. Wel wordt de directie van Irwin geroemd ( Canby ).

Hal Hinson ( Washington Post ): Hamburger Hill tracht de kijker een herinnering in te planten van hetgeen in 1969 rondom Dong Ap Bia is voorgevallen. Tot het begin van de gevechten karakteriseert Hinson de film als standaard, met weinig hoogstaande scènes, waarin je de personages leert kennen. De film is niet erg gepoëtiseerd, met uitgang van het moment dat de soldaten onderweg zijn naar de plaats waar ze gedropt gaan worden. De soldaten worden dan in helikopters naar de Ashau-vallei gevlogen, onder begeleiding van de soundtrack van de Animals : We´ve Gotta Get Out Of This Place. Hinson vindt dat het oogpunt van waaruit we de aanval beschouwen, namelijk vanuit het zicht van de soldaten, zorgt voor een krachtige weergave van de gevechten. Omdat de focus scherp op dat gegeven ligt, ´vergeeft´ Hinson de filmmakers de onverholen pogingen om hun politieke misgenoegen over de actie te laten blijken. Hij vindt de film   hoogstaand en heftig/emotioneel, hiervoor prijst hij de filmmakers. Ook de filmtechniek van Irwin krijgt een groot compliment. Wel plaatst hij een kritische noot bij het feit dat de filmmakers hun eigen ( politieke ) mening erg doorgedrukt hebben. Het gegeven dat ze niet alleen hun oorlog hebben laten zien, maar ook wat zij ervan denken, is naar zijn mening een verzwakking van het effect van de film, en maakt het net geen geweldige oorlogsfilm. De film is gewelddadig, maar mist de echte brutaliteit die de film zo goed had kunnen maken ( vrij vertaald naar En Wikipedia, Hinson ).

mstoffer ( moviemeter.nl ) : Het feit dat de film zich beperkt tot het innemen van die ellendige heuvel, een van generlei militair belang ook nog, geeft de film iets claustrofobisch mee. Sober, maar erg effectief ( mstoffer ).

Meningen kijkers moviemeter.nl : Moviemeter is een Nederlandse, onafhankelijke filmsite waarop filminformatie te vinden is, maar waar mensen ook kunnen stemmen op films en hun mening kunnen geven. Hamburger Hill scoort op deze site gemiddeld 3,19 sterren, wat neerkomt op een 6.4. Alhoewel mensen hier met name reageren met ´leuk´, ´saai´ of ´een van de betere ( of slechtere ) films over de Vietnamoorlog´, heb ik getracht de belangrijkste meningen samen te vatten en deze tot een algemeen oordeel over de film te laten komen.

Hamburger Hill is een matige oorlogsfilm, die saai begint maar naar het einde toe beter wordt. De film kent enkele heftige actiescènes, zoals die in de regen en de modder, op 18 mei. De film haalt het echter niet bij Platoon en Full Metal Jacket, 2 andere films over de Vietnamoorlog. De sfeer in de film is beklemmend, dit komt het kijkplezier helaas niet altijd ten goede. Het acteerwerk is onvoldoende en niet overtuigend, de karakters zijn te cliché en missen diepgang. De waanzin, ellende en wanhoop van de oorlog wordt duidelijk en sterk weergegeven. De film is erg rauw van toon en recht door zee/realistisch. Slechte special effects maken het af en toe wat amateuristisch. De film is vaak een chaos, daarnaast is ze onsamenhangend, saai en langdradig ( diverse reacties ).

Opgemerkt moet worden, bij deze vorm van beeldvorming, dat het voor het grootste gedeelte kijkers betreft die puur voor hun plezier kijken. Waarschijnlijk hebben ze wel interesse voor geschiedenis of oorlog, maar ze zullen niet altijd analytisch naar de film kijken : ze willen meestal vooral vermaakt worden. Hierbij nemen ze niet altijd in ogenschouw, dat deze film gemaakt is om een beeld van de werkelijkheid weer te geven, van de waanzin en ellende die de soldaten gedurende 10 dagen in de Ashau-vallei ervoeren. Toch is het nuttig deze reacties te bekijken, omdat ze een beeld geven van hoe de gemiddelde Nederlandse kijker een dergelijke historische film benadert.

Veronica Magazine noemt de film, ondanks de onbekendheid, uitstekend doch klinisch.

Daarnaast wordt het realistische aspect geroemd, en het feit dat de film recht voor z´n raap is. Dit is een van de weinige Vietnamoorlog-films die ook door Vietnamveteranen werd gewaardeerd. Dit zal zijn omdat de film niet grossiert in onnodige poespas, maar op realistische wijze de ellende beschrijft die de soldaten aan het front hebben beleefd. Dit is mede te danken aan regisseur John Irwin, die in 1969 al een documentaire draaide in Vietnam. Scenarioschrijver Jim Carabatsos vocht zelf mee in de oorlog en vernoemde de karakters in de film naar de mannen waarmee hij gevochten had ( IMDB, Veronica Magazine ).

Emil Posey : Een goede oorlogsfilm, waarvan de boodschap goed aankomt. Er zijn geen subplots, liefdesverhalen of andere zaken die tussen het doel van de film en de manier van weergave staan. Het geeft enkel de belevenissen weer van een groep soldaten, die beland zijn in een situatie waarover ze geen controle hebben. Volgens hem zijn er drie dingen die een goede oorlogsfilm vormen : actie, goed acteerwerk en oog voor detail; Hamburger Hill heeft al deze kenmerken. Het oog voor detail prijst Posey met name, hij zegt dat alles in de film zo´n beetje klopt en op z´n plaats valt. Hierna spreekt hij zichzelf echter tegen door enkele fouten en onregelmatigheden uit de film te noemen. Het doel van de film is niet het geven van een geschiedenisles: hiervoor ontbreken te veel belangrijke zaken, met name strategische achtergronden. Wel is de film een metafoor voor de nutteloosheid van de oorlog, en zodoende ook een anti-oorlog statement. Volgens hem geeft de film de gedachte weer, dat oorlog iets moet betekenen. Vecht niet zonder doel. Dat maakt de film tot een werk van toegevoegde waarde ( Posey ).

Emanuel Levy : Ontdaan van enige vorm van metaforische meningvorming, maar met veel ironie om het lijf, is Hamburger Hill een meedogenloze en grimmige film die op een goede manier de strijd weergeeft zoals die gestreden is ( Levy ).

Film 4 noemt Hamburger Hill een simpele expressie van de nutteloosheid van oorlog. Waar andere films over de Vietnamoorlog metaforisch verwijzen naar de (geestelijke) conditie van de mens, geeft Hamburger Hill de horror van oorlog weer, middels een realistische weergave van de gebeurtenissen ( Film 4 ).

Variety Staff : Een goed geregisseerde en geproduceerde film die in haar realisme en authenticiteit aan een documentaire doet denken. De actiebeelden zien er indrukwekkend uit. Van de actie gaat iets zeer demotiverends uit : de strandende pogingen van de soldaten door de modder de vijand te verslaan geven dit erg goed weer ( Variety Staff ).

Na het bekijken van meerdere reviews en meningen kan er een balans opgemaakt worden. Deze is echter relatief : meningen verschillen. Desondanks vormen de reacties vormen een goed algemeen beeld van de receptie van de film.

Hamburger Hill komt volgens velen tekort wanneer de film vergeleken wordt met krakers als Platoon en Full Metal Jacket. Ze had de pech dat deze films in dezelfde periode verschenen, en gezien het immense succes van deze films blijft Hamburger Hill dan toch achter. Toch wordt het werk van Irwin overwegend positief beoordeeld : sommigen vinden de film zelfs onderschat.

Het realisme maakt de film confronterend en recht voor z´n raap. De manier waarop de gevechten zijn weergegeven worden geroemd, zo ook de regie van John Irwin. Alhoewel de actie dik in orde is, is men minder te spreken over de karakters en de persoonlijke drama´s in de film. De acteurs doen hun best, maar weten geen duidelijke meerwaarde te brengen, op enkelen na. Dylan McDermott ( sgt. Frantz ) en Courtney B.Vance ( Doc ) worden genoemd als acteurs die de film kleur geven. Het feit dat de film nergens mooier wordt gemaakt dan dat ze is wordt geprezen. Verleidingen om het verhaal sterk te poëtiseren of romantiseren zijn weerstaan. Een minpunt is de (politieke) mening die Carabatsos en Irwin op sommige momenten proberen door te drukken middels hun dialogen.

Daartegenover staat dat de film is weergegeven vanuit de blik van een groep soldaten, wat de film veel meer gestalte geeft. Ze is namelijk erg specifiek : het gaat over een groep soldaten bij een specifieke slag, in een specifieke oorlog. Dit geeft de film een beklemmende sfeer mee, die de kwaliteit positief beïnvloedt maar het kijkplezier negatief. De wanhoop, ellende en waanzin die leeft onder de soldaten is goed weergegeven, evenals de boodschap die de film afgeeft : de strijd op Hamburger Hill was een onnodige strijd.

 

Eigen Mening

 

Hamburger Hill bevat een realistische weergave van een historische slag uit de Vietnamoorlog. Dit maakt de film tot een ingekaderd geheel: we volgen een stel soldaten in ( de aanloop naar ) de slag op Hamburger Hill. Alhoewel de film niet verlegen zit om actiescènes, is dit niet hetgene waarop de nadruk ligt. De filmmakers willen een boodschap meegeven aan de kijker. Door de gehele film heen zit een vraag verweven: waarom? Was het echt nodig Hamburger Hill in te nemen? Al aan het begin van de film wordt duidelijk dat de Amerikanen niet sterk staan: de meesten van hen hebben geen idee van wat hun te wachten staat. Ze hebben geen militaire ervaring: ze zijn gewoon uit hun leven weggerukt om voor het vaderland te dienen. Anderen zijn gekomen als vrijwilliger, maar waarom? Wilden ze een held worden? Iets betekenen voor hun vaderland? Velen van hen waren jong, te jong om de impact van oorlog al op hun netvlies te hebben staan. De tegenstanders zijn zwaarbewapend, ervaren, ze kennen het terrein, en ze kennen hun vijand. Zij bezitten de Ashau-vallei, en zijn niet van plan deze af te staan. De soldaten in de film lijken zich van dit gevaar niet genoeg bewust: Vietnam zal wel een veredelde werkvakantie zijn. Uiteraard dacht vast niet iedereen er zo over, maar de algemene gedachte behelsde in ieder geval een snelle overwinning, gevolgd door een glorierijke terugtocht naar huis. De realiteit is echter anders. De soldaten van Bravo-Compagnie belanden in een hel, die zonder opsmuk wordt weergegeven. Een groot pluspunt, dat aan het conto van de filmmakers kan worden toegeschreven: het betreft hier een ongeromantiseerde film, waarbij de acties van de soldaten beperkt gepoëtiseerd zijn. Ondanks de realistische weergave van de gebeurtenissen is de inbreng van de filmmakers wel groter dan enkel de productie van de film. De politieke stellingneming van Irwin en zijn kompanen is duidelijk : gedurende de film wordt meerdere malen benadrukt hoe nutteloos de gehele onderneming eigenlijk was, reeds vanaf het begin. De onwetendheid van de soldaten, de overvloed aan groentjes, maar vooral de dialogen tussen de soldaten wijzen in deze richting. Wanneer Doc vraagt wat Blackjack met de heuvel wil, reageert sergeant Frantz : ´Hij wil er een parkeerplaats van maken´ ( Hamburger Hill ). Een dergelijke opmerking heeft een functie: in de hitte van de strijd, op het moment dat velen sneuvelen, verneemt de kijker dat de heuvel praktisch voor niets wordt ingenomen. Het zet je aan het denken : en dat is exact wat de filmmakers willen bereiken. Zo zitten in veel dialogen diepere lagen, waarvoor een en ander aan achtergrondkennis vereist is, wil je de boodschap kunnen ontrafelen. Doc ( fenomenaal geacteerd door Courtney B.Vance ) symboliseert het gevoel dat de zwarten hadden in deze oorlog. Ze streden zij aan zij met de blanke soldaten, maar toch werden ze niet als hun gelijken behandeld. Waarom niet? ´They don´t take nigga´s at headquarters´

( Hamburger Hill ).

Ironie is Irwin ook niet vreemd, zo getuige de passende soundtrack van de Animals, wanneer de militairen in helikopters op weg zijn naar de Ashau-vallei. We´ve Gotta Get Out of This Place, de titel van dat nummer, geeft precies aan wat velen misschien dachten, terwijl het tegenovergestelde gebeurde: ze begaven zich juist naar een plek waar de meesten van hen nooit levend vandaan zouden komen ( Hamburger Hill ).

Ondanks de dialogen tussen de soldaten worden de karakters niet echt uitgediept : ze dragen bij aan de beeldvorming, niet aan het dramagehalte. Zo voel je als kijker minder mee met de ellende die de soldaten doormaken. Minder, maar de sympathie is niet helemaal weg. Dit komt mede door het goede, geloofwaardige acteerwerk van de cast.

Hamburger Hill is rauw, eerlijk, recht voor z´n raap. Misschien is de film ook wel onderschat, omdat de politieke beeldvorming het in sommige gevallen wint van de esthetische beeldvorming. In veel andere Vietnamoorlog-films bevatten de gebeurtenissen een sterk metaforisch gehalte voor de normen en waarden van een mens, en voor de manier waarop deze beïnvloed kunnen worden. Zo zien we in Apocalypse Now hoe een eerbiedwaardig militair onder invloed van zijn omgeving langzaam krankzinnig wordt. In Hamburger Hill is hiervan geen sprake : Hier zien we militairen die het slachtoffer worden van een georganiseerde vijand en een gedesorganiseerd opperbevel. Misschien iets dat de kijker minder aanspreekt : mijns inziens is het juist datgene dat Hamburger Hill tot een sterke oorlogsfilm maakt.

De film spreekt over 10 donkere dagen, waarin mannen zich opofferden voor een negatief toppunt van Amerikaans militarisme, terwijl iedere vorm van strategisch inzicht ontbrak.

Een knap stuk werk. 8*/10.

 

 

Hoofdstuk 2 : Platoon

Welk beeld geeft de film Platoon van de Vietnamoorlog?

 

 

Beschrijving film en filminformatie

 

Met 8 Oscarnominaties, die resulteerden in 4 Oscars, en talloze andere prijzen is Platoon een zeer populaire Amerikaanse film over de Vietnamoorlog. De film beschrijft de belevenissen van Chris Taylor, een idealistische vrijwilliger, die in de hel van Vietnam meemaakt hoe de grootste strijd zich niet voltrekt tussen vriend en vijand, maar tussen bondgenoten. Oliver Stone was verantwoordelijk voor zowel de regie als het scenario. Stone had tot 1968 zelf enige tijd in Vietnam doorgebracht als infanteriesoldaat. Zijn ervaringen daar veranderden zijn visie op de oorlog danig en legden uiteindelijk de basis voor Platoon. De film kwam uit in 1986 onder Orion Pictures en duurt 120 minuten. Dat de film er uiteindelijk kwam, mag nog een klein wonder heten: lange tijd waren de Amerikaanse filmmaatschappijen niet happig de film te produceren, om verschillende redenen. Zo was daar de verklaring dat het publiek niet geïnteresseerd zou zijn. Toen Apocalypse Now en the Deer Hunter grote successen werden eind jaren ´70, volgde het excuus dat dit een hoogtepunt was dat Platoon nooit zou kunnen evenaren. Uiteindelijk werd er toch overstag gegaan en werd de film in 54 dagen opgenomen op de Filippijnen. Om beter in hun rol te komen, onderlinge banden op te bouwen en kennis van zaken op te doen, werd de cast aan een zware, 2 weken durende trainingssessie onderworpen. Na deze 13 dagen, waarin de oorlog reeds gesimuleerd was, begonnen direct de werkelijke opnamen. Hiermee hoopte Stone te bereiken dat de cast in de film geloofwaardiger zou overkomen. Hij slaagde in zijn opzet : de acteurs waren uitgeput, en ze hoefden hierdoor geen soldaten te spelen: ze waren het gewoon. Dale Dye, een Vietnamveteraan, schreef een boek bij de film, dat tevens in 1986 uitkwam. In de film heeft Dye ook een kleine rol, als commandant bij de beslissende slag op Nieuwjaarsdag ( Platoon,  En Wikipedia, wikipedia ). De cast ziet er als volgt uit :

 

Charlie Sheen- Pvt. Chris Taylor

Willem Dafoe- Sgt. Elias Grodin

Tom Berenger- Sgt. Bob Barnes

Forest Whittaker- Big Harold

Francesco Quinn- Rhah

John C. McGinley- Sgt. Red O´Neill

Richard Edson- Sal

Kevin Dillon- Bunny

Reggie Johnson- Junior Martin

Keith David- King

Johnny Depp- Pvt. Gator Lerner

David Neidorf- Tex

Mark Moses- Lt. Wolfe

Chris Pedersen- Crawford

Tony Todd- Sgt. Warren

Bob Orwig- Gardner

Corkey Ford- Manny ( Wikipedia, En Wikipedia )

 

Samenvatting

Chris Taylor ( Sheen ), een idealistische jongen, die gestopt is met zijn universitaire studie om in Vietnam te vechten, arriveert samen met een stel andere groentjes per vliegtuig op Vietnamese bodem. We spreken over september 1967, vlakbij de Cambodjaanse grens. Dat Taylor een nieuwkomer is, betekent niet dat hij wordt gespaard, integendeel : vrijwel direct moet hij mee op patrouille de jungle in, waar hitte en vermoeidheid al snel toeslaan. Bij zijn entree in het basiskamp komt Sheen´s personage erachter dat zijn komst als onbelangrijk wordt gezien: hier is hij in feite niemand, hij is een van velen. Het besef begint te komen : nooit had hij naar Vietnam moeten gaan.

Een dag later moet er opnieuw gepatrouilleerd worden: verderop is een ander bataljon beschoten door leden van het Noord-Vietnamese leger ( de NVA ), waarbij enkele slachtoffers zijn gevallen. Midden in de nacht krijgt Taylor de wacht. Ondanks zijn moeheid blijft hij alert, waarna hij Junior, een zwarte pelotongenoot, wekt om de wacht over te nemen. Deze valt echter wel in slaap, en als Chris een tijd later wakker schrikt slaapt iedereen. Hij is net op tijd wakker geworden om gecamoufleerde NVA- soldaten te zien naderen. Het geluk is aan de zijde van de Amerikaanse soldaten: in plaats van in hun slaap te worden afgeslacht volgt een kort vuurgevecht waarbij Gardner ( een van de pelotonleden) sterft. Junior schuift middels een leugen de schuld op Taylor: hij beweert dat Taylor in slaap viel, en niet hij. Chris ontkent, maar hij wordt niet geloofd. Een uitbrander van sergeant Barnes ( Tom Berenger ) is het gevolg.

Terug in het basiskamp wint Sheen´s karakter langzaamaan de acceptatie van zijn mede-lotgenoten.

Inmiddels is hij 4 maanden op zijn post. Het is Nieuwjaarsdag 1968 en Noord-Vietnam rukt op, wat zorgt voor veel activiteit aan de Cambodjaanse grens.

Tijdens de patrouille die volgt ontdekt het 2e peloton een bunker die nog maar net is verlaten. Buiten vinden zij stafkaarten en andere papieren van de vijand. Door een boobytrap komen 2 soldaten om, waarop besloten wordt er vandoor te gaan.

Na een melding betreffende de potentiële aanwezigheid van de Vietcong in het dichtstbijzijnde dorpje, trekt het peloton verder in die richting. Manny, een van de soldaten, was vlak hiervoor zoekgeraakt. Dit mysterie lost zich op vlak voor ze bij het dorp arriveren: Manny wordt vermoord aangetroffen. Woest over de dood van hun metgezel drijven de Amerikanen alle dorpelingen bij elkaar, nadat ze ze ruw uit hun schuilholen hebben gehaald. Zo goot Barnes een fosforgranaat in een van de schuilholen, als de bewoners er niet uit durven te komen. Taylor gaat uit woede en wanhoop tekeer tegen een Vietnamese jongeman, aangemoedigd door een sadistische Bunny. Als Taylor tot bezinning komt, slaat Bunny de jongen zonder reden de hersens in. Buiten escaleert de situatie helemaal. Barnes verhoort het dorpshoofd, omdat er in het dorp voedselvoorraden en wapens zijn aangetroffen. De man beweert echter dat hij van niets weet, en dat er in geen maanden NVA-militairen in het dorp zijn geweest. Hierop schiet Barnes zijn vrouw neer, die maar bleef brabbelen en schreeuwen, maar volstrekt weerloos en vermoedelijk tevens onschuldig was.

De reden van deze gewelddadige acties omvat niet alleen de dood van Manny, maar ook de vermeende hulp die inwoners van het dorp zouden bieden aan de Vietcong

( voor verdere uitleg, zie de historische analyse ).

Als Barnes een pistool tegen het hoofd van een klein kind, de zoon van het dorpshoofd, zet, en sommige soldaten voorstellen het gehele dorp maar uit te moorden, verschijnt Elias ( Dafoe ) op het toneel. Hij is sergeant, en zodoende in rang gelijk aan Barnes. Elias is woedend dat Barnes eigen rechter speelt en gaat met hem op de vuist. De kemphanen worden uit elkaar gehaald voordat deze situatie uit de hand loopt, waarna besloten wordt op te breken. De ´verdachten´ worden verzameld en het dorp uit geleid, om ze aan Zuid-Vietnamese troepen over te leveren, terwijl het dorp in brand wordt gestoken en de wapens worden vernietigd.

In het kamp groeit de onderlinge argwaan. De ene helft kiest partij voor Barnes, de andere voor Elias. Barnes is gewaarschuwd door de staf: een illegale executie zou zeker voor de krijgsraad komen. Verder wordt er echter niet opgetreden tegen de onmenselijke acties van Barnes.

De volgende dag moet het peloton weer onderweg. In de stromende regen trappen ze in een hinderlaag, waarbij de voorhoede geraakt wordt. Een gevecht volgt. Hierbij worden Lerner en Warren getroffen. Flash sterft meteen, en Warren later ook. Elias wil met een omtrekkende beweging de flank aanvallen, en gaat er alleen op uit. Barnes beveelt de rest van het peloton zich terug te trekken. Hierop reageert iemand dat Elias dan van de rest afgesloten zit. Barnes zegt dan dat hij Elias zelf gaat halen en verdwijnt in de jungle.

Taylor is ondertussen meegegaan met de troepen de jungle uit om de gewonden af te leveren bij de hospik. Omdat hij Elias niet in de steek wil laten, trekt hij weer de jungle in, waar hij een grimmige Barnes tegenkomt. Deze zegt hem dat Elias dood is, en dat ze hier weg moeten wezen. In de ogen van Barnes staat echter de waarheid geschreven: hij heeft Elias neergeschoten.

Als Barnes, Taylor en de rest van het peloton met heli´s van het strijdveld worden afgevoerd, zien ze vanuit de lucht hoe een gewonde Elias door NVA-troepen wordt opgejaagd en daarna genadeloos wordt afgemaakt.

Eenmaal terug in het kamp wil Chris wraak op Barnes voor de dood van Elias. Zijn kompanen reageren verdeeld, waarna Barnes zelf binnenkomt. Hij doet geen moeite de waarheid te ontkennen, en stelt voor dat ze dan maar wraak op hem nemen. Niemand doet iets, maar als Barnes ze daaropvolgend uitscheldt voor lafaards, gaat Taylor met hem op de vuist. Hij verliest echter, en Barnes staat op het punt hem te doden, maar doet het niet, vanwege de weerzin tegen een echte straf ( voor het doden van een vrijwilliger ).

De dag erna wordt het 2e peloton wederom teruggestuurd naar het grensgebied. Zij zijn het lokaas voor het gehele 141e regiment van de NVA. Het peloton is echter hevig verzwakt: er zijn nauwelijks genoeg mannen om alle schuilplaatsen te bemannen en ondertussen geen vijandelijke militairen door te laten.

Het radiocontact met een bevriend bataljon in de nabijheid van het 2e peloton wordt verbroken wanneer deze militairen onder de voet worden gelopen door de Noord-Vietnamezen. Door de jungle naderen zij de plaats waar het 2e peloton zich bevindt. Een hevig gevecht volgt, waarbij Francis en Taylor de vijand vanuit een bunker beschieten. Ze ontkomen ternauwernood als een granaat hun bunker met de grond gelijk maakt. Junior, Wolfe en Bunny worden gedood, Taylor en O´Neill ontkomen.

De NVA is ondertussen doorgedrongen tot in het basiskamp, waar ze grote verwoestingen aanrichten, onder andere door zelfmoordmineurs op de commandotenten af te sturen. De commandant van de Amerikaanse troepen beveelt de luchttroepen een voorraad napalm op hun locatie te gooien, omdat de situatie niet meer te redden valt. Taylor komt Barnes tegen in de jungle. Barnes, furieus en buiten zichzelf, tracht Taylor te vermoorden, maar op het moment dat hij dit wil doen valt de napalm, waardoor beide mannen het bewustzijn verliezen.

Even later komt Taylor bij in de jungle. Iets verderop treft hij Barnes aan, die over de grond kruipt, zwaargewond en niet meer in staat op eigen benen te staan. Taylor doodt hem, waarna hij wordt opgepikt door bevriende troepen en per heli wordt weggevoerd van het rampgebied.

Historische analyse

In hoeverre zijn de gebeurtenissen in Platoon historisch verantwoord?

 Platoon is geen film die verslag doet van een specifieke historische gebeurtenis uit de Vietnamoorlog, zoals dit in Hamburger Hill het geval is. Er is dan ook weinig tot geen feitelijke informatie te controleren, aangezien de genoemde data in de film fictief zijn. Het verhaal is tevens fictief, alhoewel het wel deels gebaseerd is op reële oorlogservaringen van regisseur Oliver Stone

( Platoon, IMDB ).

In deze historische analyse zullen er dan ook geen directe parallellen getrokken worden met historische gebeurtenissen. Wel zullen enige gebeurtenissen uit de film getoetst worden naar waarschijnlijkheid: kan het in het echt ook zo zijn gegaan?

Vietcong

In de film zit een scène waarbij het 2e peloton een dorpje binnentrekt. Zij hebben tips gekregen van hun oversten dat dit dorp misschien hulp verleent aan de Vietcong. In deze situatie is het van belang te weten dat de Vietcong iets anders is dan het reguliere Noord-Vietnamese leger. De Vietcong is als het ware de geallieerde tak van Noord-Vietnam: een groep Zuid-Vietnamezen, opererend voor Noord-Vietnam, aangevoerd door communisten ( Uschan 5,31 ). De Vietcong was erop uit de Zuid-Vietnamese regering omver te werpen. Hiertoe beheersten zij als guerrillastrijders grote delen van het Zuid-Vietnamese platteland. Ze verscholen zich in de jungle of in dorpen, tussen het gewone Zuid-Vietnamese volk, en waren hierdoor moeilijk op te sporen voor de Amerikaanse soldaten.

Verborgen paden door de jungle en ondergrondse tunnelsystemen met verborgen ingangen vergrootten de moeilijkheidsgraad van het opsporen van de Vietcong: zij vochten wanneer het hen uitkwam, ze waren slim, en ze waren nauwelijks traceerbaar ( Grant 21 ).

Tijdens zogeheten ´search and destroy´ missies werden talloze onschuldige Zuid-Vietnamese burgers gedood, en veel huizen en soms complete dorpen werden met de grond gelijk gemaakt ( Uschan 16 ). De reden dat de Amerikanen de Zuid-Vietnamese burgers niet met rust lieten, en het geweld tegen hen vaak niet schuwden, was de volgende: veel Zuid-Vietnamese boeren uit de dorpen hielpen de Vietcong door hen van informatie en voedsel te voorzien, en in sommige gevallen hielpen zij zelfs bij het plaatsen van boobytraps of namen zij deel aan militaire patrouilles ( Grant 12,13). In gebieden waar de Amerikanen sluipschutters, mijnen en/of tunnels van de Vietcong aantroffen, dwongen zij de lokale bewoners vaak om te vertrekken, dit om een ´vrij gevechtsterrein´ te creëren. Degenen die achterbleven konden dan als Vietcong worden beschouwd.

Wanneer we deze informatie reflecteren op de film blijkt dat de gebeurtenissen, die daarin te zien zijn, prima zouden kunnen overeenkomen met de werkelijkheid. In de film zien we hoe het 2e peloton in de jungle een bunker aantreft, van waaruit onderaardse gangen lopen. Dit zou goed kunnen: deze zijn dan vermoedelijk aangelegd door de Vietcong. Twee soldaten

( Sal en Sanderson ) worden gedood door boobytraps, die zich onder de grond bevinden. Deze boobytraps zorgden in het Vietnam van de jaren ´60 ook voor vele slachtoffers: er waren zelfs operaties, waarbij het platwalsen van deze tunnels en het onschadelijk maken van de boobytraps tot de hoofddoelen behoorden ( Grant 22 ). Nadat de twee soldaten om het leven zijn gekomen, volgt de tip dat de Vietcong gesignaleerd is rondom het nabijgelegen dorpje. Daar aangekomen treffen zij voedselvoorraden en wapens aan. Dergelijke omstandigheden maken betrokkenheid van de Vietcong meer dan waarschijnlijk: met de zojuist dood gevonden Manny in het achterhoofd nemen de militairen deze vermoedelijke betrokkenheid voor waar aan. Er bestaat echter geen bewijs. De inwoners van het dorpje zijn voornamelijk ouderen, moeders en kinderen. Dit is niet het soort volk dat vermoedens rondom samenheulen met de vijand oproept. Toch begaan de Amerikaanse soldaten in dit dorp flinke misdrijven, omdat zij de burgers als betrokken beschouwen, en zelfs als  verantwoordelijk voor de dood van hun kameraden.

Gruwelen jegens de Zuid-Vietnamese bevolking

In de film is te zien hoe leden van het 2e peloton tekeer gaan tegen de Zuid-Vietnamese bevolking in het zojuist binnengevallen dorpje. De burgers worden als beesten behandeld; een weerloze vrouw wordt zonder pardon doodgeschoten. De vraag die hierbij opkomt is logischerwijs de volgende: verrichtten Amerikaanse soldaten in het echt ook dergelijke illegale executies?

Het antwoord op die vraag is, helaas, ja. Omdat Amerikaanse militairen vaak niet konden verifiëren of een Zuid-Vietnamees een doorsnee boer was of een vermomde Vietcongstrijder, liep het intrekken van een dorpje nog wel eens uit op gewelddadige taferelen ( Grant 23 ). Omdat de Vietcong al lastig op te sporen was, was de frustratie bij de Amerikaanse troepen vaak al tot het kookpunt gestegen. De vastberadenheid die zij hadden om die ´klootzakken´ te pakken te nemen, leidde ertoe dat onschuldige burgers slachtoffers werden, in plaats van de echte verantwoordelijken.

Een voorbeeld van een historische gebeurtenis, die de gang van zaken in Platoon onderbouwt, is het bloedbad in het gehucht My Lai, op 16 maart 1968. Amerikaanse soldaten beroofden deze dag in dit dorp meer dan 300 Zuid-Vietnamese burgers, waaronder vrouwen en kinderen, koelbloedig van het leven. In tegenstelling tot in de film, waarin Barnes wegkomt met zijn daad, werden naar aanleiding van het bloedbad bij My Lai enkele officieren vervolgd. Een van hen, luitenant William Calley, werd veroordeeld ( Grant 30,31, Uschan 17 ).

De waarheid van Vietnam bereikt de VS

Aan het begin van Platoon zien we de ontgoocheling die Chris Taylor treft bij zijn aankomst in Vietnam. De redenen dat hij naar Vietnam trok omvatten patriottische fantasieën en plichtgevoelens. Wanneer hij later thuis gevraagd zou worden naar zijn verleden, zou niemand hem daarop kunnen afrekenen: hij had gediend voor zijn vaderland ( Dye 9 ). Deze gedachten koppelde hij echter wel aan een Vietnam waarin hij met respect zou worden behandeld. En niet alleen hij: veteranen wiens tijd erop zat zouden in zijn fantasie met eerbied bejegend worden. Het idealisme van Chris komt niet vanuit het niets: in het vaderland heeft hij passages gelezen over de dappere dood, en over treurige, maar vastbesloten soldaten. De eerste soldaten die hij hier ziet, zijn echter dode soldaten: dode, stinkende soldaten in lijkzakken. Zijn grootse verwachtingen krijgen meteen een koude douche ( Dye 11,12 ).

Het gegeven dat hij in Vietnam als groentje niemand is, heeft een grote impact op hem. Niemand vertelt hem wat, niemand wil iets van hem weten. Deze onwetendheid is treffend voor de algemene situatie waarin bijna heel Amerika zich bevond in het eerste gedeelte van de Vietnamoorlog. De burgers wisten alleen datgene dat hen verteld werd, en dat was lang niet altijd de waarheid. De VS vervormde de waarheid namelijk zo, dat het voor hen het meest voordelig uitkwam. Het volk moest tevreden gehouden worden: daarom deed de VS alsof het de oorlog won, terwijl zij in werkelijkheid de grootste klappen kreeg. Statistische gegevens die betrekking hadden tot de slachtoffers werden gemanipuleerd, uiteraard in het voordeel van de Amerikanen ( Grant 25, Uschan 16 ).

In 1968 voltrok zich een essentieel keerpunt in de perceptie van de Amerikaanse burgers met betrekking tot de situatie in Vietnam. De Vietnamoorlog was de eerste grote oorlog die overal ter wereld op de televisie te volgen was. Mensen kregen zo een beter beeld van wat er werkelijk gebeurde; ze waren niet meer enkel afhankelijk van wat er aan hen verteld werd.

Het Tet-offensief, een grootscheepse aanval, gelanceerd door de NVA en de Vietcong, bracht de Amerikaanse troepen in ´68 namelijk stevige schade toe. Alhoewel de strijd uiteindelijk door de VS werd gewonnen, dachten veel mensen nu dat de communisten niet meer verslagen konden worden. Tevens werden de ogen van veel Amerikaanse burgers geopend: zij zagen nu in dat de Amerikaanse woordvoerders niet de waarheid spraken, wanneer zij verhaalden over een naderende overwinning in de oorlog ( Uschan 18 ). Ook bleek nu dat de grote militaire inzet van de afgelopen jaren nauwelijks zoden aan de dijk had gezet ( Grant 29 ). De slag om Hamburger Hill in mei 1969 deed de twijfels over de zin van de oorlog alleen maar verder groeien. Waar de burgers dergelijke verliezen in het verleden hadden geaccepteerd, vonden zij ze nu onacceptabel hoog ( Grant 32 ). Ironisch gegeven is wel, dat de grootste verliezen en veiligheidsproblemen plaatsvonden in de periode voordat de Amerikaanse media lucht kregen van de oorlog. In 1969, toen de Vietnamisering reeds was ingetreden, was de veiligheidssituatie in Zuid-Vietnam sterk verbeterd ten opzichte van de vorige jaren. De opstanden in Zuid- Vietnam waren in aantal afgenomen, mede door de vele gesneuvelden onder de Vietcong. Daarnaast had de Zuid-Vietnamese regering grote gedeelten van het platteland weer in handen, en hadden de communisten met de dood van hun leider Ho Tsji Minh nog een extra klap opgelopen ( Grant 34,35 ).

In het thuisland keerden velen zich tegen de oorlog. Grootse protesten tegen de oorlog en tegen de dienstplicht waren het gevolg ( Grant 29 ). Toen de VS uiteindelijk in 1975 de oorlog definitief verloor, aanschouwden alle Amerikaanse burgers de naakte waarheid: de VS waren niet in staat geweest het communisme te verslaan ( Uschan 19,26 ). De Amerikaanse burgers waren het vertrouwen in hun leiders kwijtgeraakt. Een kentering in de macht van Amerikaanse presidenten was het gevolg. In 1973 werd de War Powers Act door het Congres aangenomen. Deze wet bepaalde dat presidenten van dan af aan toestemming moesten vragen aan het congres, wanneer zij troepen naar buitenlandse oorlogsgebieden wilden sturen. Het onverantwoordelijke presidentiële beleid van Richard Nixon vanaf 1968 had sterk aan deze wetgeving bijgedragen

( Grant 45, Ushan 27 ).

 

 

 

 

Beeldvorming

Wat is de impact van de film op de kijker?

 Platoon probeert een boodschap over te brengen: in de film komen de donkerste kanten van de mens naar voren en wordt aangetoond dat de grootste strijd vaak plaatsvindt in de ziel van de mens, in plaats van op het slagveld. Wat nu volgt is een blik op de zaken die in de film sterk naar voren komen, die zaken waardoor de kijker zich een beeld van de oorlog kan vormen.

Groentjes en hun idealen

´Rejoice, oh young man, in thy youth´. Zo luidt de quote uit het Bijbelboek Prediker, die aan het begin van de film getoond wordt. Geniet van uw jeugd wanneer u deze nog hebt. Een scherp contrast met de werkelijkheid: de scène die volgt is die van de aankomst van een stel groentjes in Vietnam. Is de quote ironisch? Jazeker. De jongens die in beeld komen zijn nog jong, maar genieten gaan ze zeker niet. De plaats waar ze terechtgekomen zijn is verre van een paradijs. Velen van hen zullen hier sterven, en dus niet de kans krijgen de Bijbelse spreuk op zichzelf van toepassing te laten zijn.

Onder de arrivés bevindt zich Chris Taylor, de hoofdpersoon in de film. Aan het begin van de film komt goed naar voren hoe er aan het front tegen hem en zijn soortgenoten wordt aangekeken.

Passerende soldaten, die vermoedelijk al enige tijd in Vietnam zijn, geven de nieuwelingen weinig bemoedigende woorden mee: ´ah, vers vlees. Jullie gaan het hier leuk krijgen. Eeuwig leuk´. Uit deze woorden spreekt niets meer dan de boodschap : ´jullie gaan eraan´. De commandant die hun opwacht en de groentjes verder begeleidt is niet veel positiever: ´stelletje zwakkelingen, welkom in Vietnam´ luidt zijn groet. Waar deze soldaten misschien een heldenontvangst hadden verwacht, of een plaats waar zij met respect werden bejegend als strijders voor het vaderland, wachtte hen niets anders dan een ticket naar de hel. Een enorme desillusie, zo wordt duidelijk door de ogen van Taylor. Wanneer hij er nog maar een week is, slaat de wanhoop reeds toe. Hij is ontzettend moe van de zware patrouilles en van de slapeloze nachten. Een spleetoog kan op 1 meter van hem staan zonder dat hij het merkt, zo stelt Chris. Een ontzettend alarmerend gegeven, want hoe kan zo iemand nu weerstaand bieden aan de vijand? In dat geval hadden de ´veteranen´ bij Taylor´s aankomst gelijk: als vers vlees zouden ze dienen, de groentjes. Van Taylor´s idealen is op dit moment al weinig meer over. Vrijwillig was hij gekomen, als hoogopgeleide. Zijn studie had hij hiervoor afgebroken. Maar nu begint het al te dagen: hiernaar toegaan was de slechtste beslissing die hij had kunnen nemen. Zijn ouders wilden dat hij een fatsoenlijk, ijverig persoon werd; hij wilde echter meer. Hij wilde het avontuur tegemoet, iets bijdragen aan zijn land. Nu is Taylor echter niemand: hij is nieuw, dus wordt hem niets verteld en niets gevraagd. Niemand wil iets weten van nieuwelingen. Hij is anoniem, als een van velen. Daarnaast gelooft niemand hem. Junior valt in slaap, waardoor de gecamoufleerde vijandige troepen tot dichtbij weten te naderen. Deze situatie loopt bijna fataal af, maar Taylor schrikt op tijd wakker. Na afloop van het daarop volgende geschut, dat met een sisser afloopt ( ´enkel´ Gardner sterft ) geeft Junior Taylor de schuld. Hij zegt dat Taylor degene was die in slaap viel. Hij had de wacht voordat Junior deze taak had. Taylor ontkent dit meteen, terecht, aangezien Junior glashard aan het liegen is. Taylor wordt echter niet geloofd: hij is een groentje. ´Een excuus is net een kont: iedereen heeft er een´, laat Red O´Neill noteren.

Als hij gesneuveld was in de eerste paar weken, had er niemand naar hem omgekeken. Taylor sneuvelt echter niet, en enkele tijd later wint hij de acceptatie van de andere militairen. Hier wordt duidelijk dat het erg van belang is geweest of je in Vietnam de eerste periode doorkwam. Voor die tijd stelde je namelijk niets voor en zag niemand je staan ( Platoon ).

Onwetendheid

The first casualty of war is innocence. Zo luidt de spreuk op de voorzijde van de DVD-hoes van Platoon. Deze spreuk is niet voor niets het mantra van de film. ´Het eerste oorlogsslachtoffer is onwetendheid´. Als Gardner, een groentje dat tegelijk met Taylor arriveerde, sterft, zegt Elias tegen Barnes: ´Gardner zou nog leven als hij de tijd had gehad om iets te leren´. Oftewel: onwetendheid is de reden dat Gardner gesneuveld is. De kogel die hem trof had hem niet getroffen, wanneer hij niet rechtop was gaan staan tijdens het vuurgevecht, waardoor hij een gemakkelijk doelwit was geworden ( Dye 48 ). Ook de komst van Taylor naar Vietnam is natuurlijk een toonbeeld van onwetendheid, en zo zal het met de komst van vele andere soldaten ook zijn geweest. Taylor wist niet dat Vietnam zo´n hel zou zijn. Avontuur en iets willen doen voor je vaderland zijn twee factoren die velen motiveerden naar Vietnam te gaan. Deze onwetendheid zorgde voor dodelijke slachtoffers. Taylor had geluk, Gardner niet ( Platoon ).

Arm en rijk, blank en zwart

Net zoals in Hamburger Hill komen de verschillen tussen blanken en zwarten in Platoon naar voren. Alhoewel blanken en zwarten samen vechten tegen de vijand, worden ze niet altijd behandeld als gelijken van de blanken. Zo wordt Junior, een van de zwarten, afgesnauwd door een blanke. Hierop mompelt hij : ´Je werkt je kapot voor die blanken, het is niet eerlijk´. Hieruit blijkt dat de zwarten in zekere mate onderdrukt worden door de blanke soldaten. Dit blijkt extra, als Junior zegt dat hij z´n gezicht wit zou moeten schilderen voor hij een bepaalde baan zou kunnen krijgen. De zwarten laten dit echter niet op zich zitten: ´Er komt een dag dat wij zwarten ons juk van ons zullen afwerpen´, aldus dezelfde Junior. Waar in Hamburger Hill Doc degene is die keer op keer benadrukt dat zwarten slecht behandeld worden, is het in Platoon Junior die ongeveer hetzelfde doet, al ligt het er in deze film veel minder dik bovenop.

Naast het verschil tussen blanken en zwarten komt ook het verschil tussen arm en rijk in Platoon naar boven. Zo uit Taylor zijn ongeloof over het feit dat de meeste militairen in Vietnam uit lagere bevolkingsklassen komen. Ze zijn arm, hebben niks, en weten dat ook. Toch zijn zij degenen die hier voor hun samenleving vechten. Taylor zelf komt uit een rijke, gegoede familie van zakenmensen en is vrijwillig gegaan, mede omdat hij niet snapte dat de armen altijd degenen waren die het vuile werk moesten opknappen ( Dye 8 ). Als hij dit ter sprake brengt, reageert een zwarte kompaan: ´Je weet toch dat de armen altijd al benadeeld zijn door de rijken´ ( Platoon, 27.10 ) ( Platoon ).

De ellende van Vietnam

Gedurende de film wordt niet onder stoelen of banken gestoken hoe groot de ellende is waarin het 2e peloton zich bevindt. Naast de vele doden en gewonden die vallen, de slapeloze nachten, de zware patrouilles, de hitte en de slangen die tussen je benen doorkruipen zijn er nog enkele concrete voorbeelden van hoe groot deze ellende was, maar ook van hoe de angst die daarmee gepaard ging op de soldaten oversloeg.

Taylor beschrijft de ellende als volgt: ´Iemand schreef eens: de hel is, waar je met je verstand niet bij kunt. Dan moet ik er nu zijn, in de hel´ ( Platoon ). Het belang van overleven wordt benadrukt in de film. Alles dat er toe doet is dat je overleeft. De rest is van ondergeschikt belang. En als je toch moet sterven, laat het dan in de eerste weken gebeuren. Je hoeft dan tenminste niet zo te lijden. Een enorm pessimistische kijk op de situatie, maar wel een die precies verwoordt wat de soldaten daar voelden. De kans dat je eraan ging was erg groot, dus als het dan toch moest, laat het dan snel en met zo min mogelijk pijn gebeuren. De standaard voor Amerikaanse militairen in Vietnam was dat ze er een jaar moesten verblijven, voordat ze weer naar huis mochten. Voor velen was het een kwestie van dagen aftellen; anderen vergaten in deze hel wat thuis was en leefden puur op overlevingsinstinct, of ze gingen juist over tot het begaan van kamikazeacties, omdat ze alle zicht op de realiteit verloren hadden. Wanneer de termijn van hun verblijf in Vietnam bijna verlopen was, werden sommige militairen erg angstig dat ze alsnog zouden sneuvelen, in het zicht van de ´finishlijn´. Deze angst wordt in de film weergegeven door Red O´Neill. Deze sergeant had van Elias toestemming gekregen op verlof te gaan. Elias is echt dood en Barnes heeft nu het bevel. Als O´Neill zijn verzoek bij hem indient, is deze erg hard. O´Neill krijgt het verlof niet. Als hij zegt dat hij bang is om te sterven, en een naar voorgevoel heeft over het komende gevecht ( dat met de NVA, helemaal aan het einde van de film, red.), reageert Barnes met een dooddoener :´Iedereen komt eens te sterven´. O´Neill overleeft de daarop volgende slag ternauwernood, door zich te verstoppen onder het lichaam van een dode soldaat. Ironisch genoeg wordt O´Neill echter aan het einde van de film benoemd tot de nieuwe bevelhebber van het 2e peloton, omdat Barnes en luitenant Wolfe gesneuveld zijn. Geen verlof, maar promotie. Normaal is promotie iets om blij mee te zijn, maar de wanhoop is van O´Neill´s gezicht af te lezen wanneer hij zijn bevordering te horen krijgt ( Platoon ).

Vriendjespolitiek

Meerdere malen komt in de film naar voren dat de werkelijkheid lang niet altijd de enige graadmeter was. Veel beslissingen kwamen voort uit vriendjespolitiek, of politieke spelletjes, zoals het in de film verwoord wordt. O´Neill wordt zo bevoordeeld door wat geslijm, terwijl anderen niet krijgen wat ze wilden, of niet geloofd worden, omdat ze slechts een groentje zijn ( Platoon, 26.00 ).

Barnes krijgt het dreigement dat als er een illegale executie heeft plaatsgevonden ( wat duidelijk het geval is geweest, het hele 2e peloton is getuige geweest ), hij zeker voor de krijgsraad zal komen. In feite hoeft Barnes echter van geen kwaad te vrezen. In de rest van de film wordt Barnes niet meer door oversten verantwoordelijk gesteld voor zijn daden, hij kan gewoon zijn bevel blijven uitvoeren. Uiteindelijk is het Taylor die eigen rechter speelt, om ervoor te zorgen dat Barnes alsnog zijn verdiende straf krijgt. De reden dat Barnes zo makkelijk zijn gang kon gaan, is vrij eenvoudig te verklaren: veel militairen waren even corrupt als hij, en anderen hadden het lef niet om ertegen op te treden. Elias is het toonbeeld van iemand, die juist niet zo is. Hij confronteert Barnes met zijn wangedrag, maar omdat hij in gelijke rang staat ( sergeant om sergeant ) kan hij niets beginnen. Er is iemand bij van hogere rang, namelijk luitenant Wolfe. Wanneer Elias naar hem toegaat, en vraagt waarom hij niet ingreep, doet deze echter alsof zijn neus bloedt. Wolfe is hier het kenmerk van de militair die de kans heeft in te grijpen, maar het niet doet. Dat hij daarnaast ook nog eens een erg slechte leidinggevende is, blijkt wel uit het feit dat hij op een ander moment in de film verkeerde coördinaten doorgeeft aan een bevriend peloton, waardoor velen onnodig sterven. Elias, de enige die durfde op te staan tegen deze corruptie, moet het met zijn leven bekopen ( Platoon ).

 

Het beest in de mens

 

Platoon is een metafoor, niet alleen voor de ellende van oorlog op zich, maar ook voor de meest duistere kanten die de mens heeft. De film toont aan welke gruweldaden mensen kunnen begaan, wanneer de grens van wanneer iets nog menselijk is al lang vervaagd is.

De woede, die in het Vietnamese dorpje geuit wordt, is hier een goed toonbeeld van. Het commentaar van de film ( de stem van Taylor, die waardevolle informatie toevoegt aangaande zijn gevoelens en de gebeurtenissen in de film ) noemt Barnes het ´oog van de orkaan´. Manny, een van de zwarte soldaten, was zojuist gedood, twee anderen waren omgebracht door een boobytrap, vermoedelijk geplaatst door de Vietcong. Alle woede en uitputting van het peloton komt vervolgens samen in één grote wraakactie. Deze actie wordt echter vanuit het peloton niet afgekeurd: nee, het commentaar zegt zelfs dat het peloton Barnes die dag aanbad. Wat in het dorp gebeurt, is verre van menselijk. Barnes schiet een weerloze vrouw neer, omdat ze maar bleef zeuren en bazelen in een onverstaanbaar taaltje. Deze vrouw was getrouwd met de man die Barnes aan het ondervragen was. Barnes vermoedt dat hij hulp heeft geboden aan de Vietcong. Er zijn namelijk wapens en voedselvoorraden in het dorp gevonden, maar verder bestaat er geen enkel bewijs. Toch is Barnes overtuigd, en gaat letterlijk over lijken om een bekentenis uit de man los te trekken. Of dit dorp echt hulp bood, of dat alle burgers onschuldig waren, wordt in het midden gelaten. Het kwaad geschiedt echter toch wel: als de man toegeeft, zal hij geëxecuteerd worden. Geeft hij niet toe, dan komt hij wel ten prooi aan de woede en de wraaklust van de soldaten. In zijn woede gaat Barnes zo ver, dat hij zijn pistool tegen het hoofd van de dochter van de man zet. De tussenkomst van Elias is het enige dat massale genocide voorkomt. Wanneer het zo ver was gekomen, had niemand deze terreurdaad tegengewerkt. Integendeel, het uitmoorden van het dorp werd door de meeste militairen aangemoedigd. Dat deze mannen zich niet alleen onmenselijk gedroegen, maar ook verre van normaal dachten, blijkt tevens. Bunny, een jonge rebel, die even daarvoor een geestelijk beperkte Vietnamees de hersens had ingeslagen, vermoedt dat een oude vrouw de leiding heeft in dit dorp, en dat zij degene is die Manny doodde.

Taylor was erbij toen Bunny de gehandicapte jongen de hersens insloeg. Even daarvoor had hij zichzelf ook verloren, en was scheldend tekeergegaan tegen deze jongen. Hij keek echter ook verdwaasd toen Bunny deze jongen vanuit het niets de dood in sloeg. Dat Taylor als een van de weinigen nog zijn verstand gebruikt, blijkt ook even daarna. Hij weerhoudt een groepje soldaten van het verkrachten van een jong Vietnamees meisje, waarop de andere soldaten hem vermanend aanspreken: ´waarom help je hem? Het is maar een Vietnamees´. Hierop reageert Taylor geagiteerd: ´Jullie snappen het niet, hé? Jullie zijn beesten. Het is een mens, man´. Hierop krijgt hij naar zijn hoofd dat hij een klootzak is, en dat hij niet in Vietnam thuishoort ( Platoon, 55.04 ). Hieruit blijkt dat het overgrote deel van de Amerikaanse soldaten in Vietnam zich niets bekommerde om de mensen daar, en dat zij deden wat ze zelf wilden. Dit gedrag werd vervolgens ook nog als normaal gezien. Dit is een beeld dat de filmmakers erg duidelijk naar voren hebben willen brengen.

Onenigheid onderling

Na de gebeurtenissen in het dorp treedt er een scheiding op binnen het 2e peloton: de ene groep staat achter Barnes, de andere achter Elias. De zwarten en Taylor twijfelen aan het beleid van Barnes: het is een rotzooitje, en zij zitten ertussenin. Tot dan toe had Barnes de groep goed geleid, maar een geheel dorp uitmoorden? De andere kant is het kamp Barnes, dat de gruweldaden in het dorp toejuichte. Een oorlog tussen Amerika en Noord-Vietnam verandert in een burgeroorlog. Het moraal is laag, de onderlinge argwaan en de haat is groot. Taylor zegt hierover: ´Het is elke dag moeilijker kracht én verstand te bewaren. Het verschil tussen goed en kwaad is niet meer te onderscheiden. Het is ongelofelijk dat we tegen elkaar vechten, in plaats van tegen de vijand

( Platoon ). Op de avond na de meltdown in het dorp zitten Sheen en Dafoe samen onder de sterrenhemel. Het menselijke aspect komt bovendrijven door de ogen van Dafoe, wiens karakter Elias realistisch is: Amerika gaat de oorlog verliezen. ´We hebben al zo lang anderen ervan langs gegeven, nu is het onze beurt´, aldus Elias ( Platoon, 58.00 ). Uiteindelijk kreeg Elias gelijk: de VS verloor. In de film verliest het goede van het kwade: Barnes doodt Elias, en alleen doordat Taylor het recht in eigen handen neemt krijgt Barnes zijn verdiende loon. Wat als het andersom was geweest? Als een persoon als Elias in staat was geweest de rotte plekken ( zoals Barnes en Bunny ) uit de oorlog te verwijderen, was er dan ineens niet een geheel ander beeld tevoorschijn gekomen? Zo is het echter niet: juist diegenen die de grootste gruweldaden begaan, blijven soms langer in leven. Barnes zegt het zelf : ´I am reality. Het had anders moeten zijn, maar het is zoals het is

( Platoon, 1.21.07 ).  Is dat iets dat wij zomaar moeten accepteren? Nee, volgens Taylor: ´Moeten we slikken dat mensen als Barnes leven en hun eigen regels maken, terwijl iemand als Elias sterft?´ ( Platoon, 1.26.51 ). Taylor handelt naar zijn vraag: Elias is dood, en daarom verdient Barnes het ook niet om te leven. Daarom doet Taylor exact wat Elias Barnes verweet: hij speelt voor eigen rechter.

Aan het einde van de film sluit Taylor af met de woorden die al het voorafgaande ondersteunen: ´ Als ik terugdenk, denk ik niet dat we tegen de vijand vochten: we vochten tegen onszelf. De vijand zat in ons´ ( Platoon ).

Receptie

Welke reacties heeft de film opgeroepen?

 Bekroningen

 Platoon kreeg acht Oscarnominaties, waarvan het er vier won. Daarnaast won de film nog 17 andere prijzen, waaronder drie Golden Globes en twee Bafta-Awards. Het staat dus buiten kijf dat de film in ieder geval erg goed ontvangen is in de top van de filmindustrie. Ook al zijn de Oscars geen graadmeters voor de mening(en) van de massa, dergelijke bekroningen zeggen wel degelijk iets over een film, namelijk dat ze erkend is als een van de betere, zo niet de beste film die dat jaar vervaardigd is. Uiteraard gaat het bij de Oscars niet alleen om de titel ´Beste Film´: Platoon won tevens de beeldjes voor de beste regie, de beste montage en het beste geluid ( wikipedia ).

Reacties

Het beoordelen van films is altijd subjectief, maar toch zegt commentaar veel over een film. Het verzamelen van een aantal reacties heeft het volgende overzicht opgeleverd :

Vincent Canby ( New York Times ): Canby noemt Platoon kandidaat voor het beste werk ooit gemaakt over de Vietnamoorlog. Daarnaast roemt hij Oliver Stone, wiens regie in geen van zijn voorgaande werken zo voortreffelijk was. Platoon lijkt niet op de voorgaande films en verhalen gepubliceerd over de Vietnamoorlog, zoals Apocalypse Now en The Deer Hunter. In tegenstelling tot deze films richt Platoon zich op de onmiddellijke oorlogservaring. De oorlog wordt sterk gesimpliseerd; het is leven of doodgaan. Dit geeft de film veel spanning en verbeelding mee. De karakters worden gedefinieerd middels hun daden, in plaats van door hun woorden. De doodgewone personages in de film zijn een verademing ten opzichte van de cliché typetjes uit voorgaande oorlogsfilms. Chris Taylor, schitterend gespeeld door Charlie Sheen, teert op idealen maar is niet ( te ) overgevoelig. Een deel van hem blijft tot laat in de film privé. De rollen van Elias en Barnes zijn evengoed gespeeld als dat ze geschreven zijn. Hoewel de twee karakters zo´n beetje elkaars tegengestelden zijn, is het mogelijk voor beiden sympathie op te brengen.

Canby prijst het feit dat er orde is aangebracht in de manier waarop het verhaal wordt verteld, terwijl de film een uitbeelding is van morele, mentale en fysieke chaos. Spanning is nooit ver weg ( tot en met het anti-climaxele einde ). De scène in het dorp, een treffende weergave van hoe het bloedbad bij My Lai ongeveer geweest moet zijn, komt hard aan omdat zij even afschrikwekkend als onvermijdbaar is. Platoon is een belangrijk stuk werk, dat een ongemakkelijk, complex historisch onderwerp behandelt. De film is met passie gemaakt en doorspekt met voorziende, bijna angstig makende ironie ( Conby ).

Roger Ebert: Het is ontzettend moeilijk een goede anti-oorlogsfilm te maken. Toch is het Oliver Stone gelukt een aanklacht op de oorlog te maken, die zeker niet de indruk wekt dat oorlog een leuk iets is. De film is geen poging een verheven geheel te produceren; het is puur een weergave van hoe Stone Vietnam zelf ervaren had en van zijn herinneringen daaraan. Taylor, de verteller van het verhaal, staat symbool voor een jonge Stone. Valse helden of standaard helden bestaan niet: slechts geleidelijk lukt het Chris zich te ontwikkelen tot een adequate soldaat. De vertelstijl van de film is chaotisch: er kan ieder moment van alles gebeuren, een duidelijke verhaallijn is er niet. De kijker is net zo gedesoriënteerd als dat de karakters dat zijn. Het enige dat duidelijk is, betreft de waarschijnlijkheid van naderende incidenten. De scène in het dorp lijkt sterk geïnspireerd door My Lai, al monden de gebeurtenissen hier niet uit in een massaslachting. De angst, resulterend in woede en geweld, is begrijpelijk wanneer we het vermoeden delen dat de dorpsbewoners in feite de Vietcong helpen.

Ebert vraagt zich af hoe het Stone is gelukt zo´n effectieve film te maken, zonder dat hij in de val is getrapt alles eruit te laten zien alsof het maar nep is en alsof oorlog leuk is. Dit komt, denkt hij, omdat Stone bewust alle choreografie heeft laten varen van waar vriend en vijand zich bevinden; hierdoor weten we nooit hoe ´onze´ kant ervoor staat en waar ´zij´ zijn. In plaats van doorsnee gevechten, duidelijk binnen de lijntjes gekleurd, weten we in Platoon nooit helemaal zeker wie wie bestookt, en waarom.

De Vietnamoorlog inspireerde veel oorlogsfilms, maar Platoon brengt de oorlog terug tot de essentie. Eigenlijk zou deze film gemaakt moeten zijn voor alle andere films over dit onderwerp. In plaats van alle bijbedoelingen toont Platoon de oorsprong: in Vietnam arriveerden veel mensen om daar te sterven, en dat is wat de oorlog voor hen betekende ( Ebert ).

Paul Attanasio ( Washington Post ): Platoon is een levendige, authentieke film over hoe het echt was in Vietnam, gezien door de ogen van een filmmaker die hier zijn onwetendheid verloor. De film is een triomf voor Oliver Stone, die puik werk levert. Het verhaal is geweldig, soms verrassend geschreven, gekenmerkt door krachtige dialogen, die humor of tot nadenken aanzettende stof  toevoegen. Op een paar mindere bijrollen na is de cast erg goed. Het gaat echter toch met name om de hoofdpersonen ( Taylor, Elias en Barnes ), en deze worden fenomenaal neergezet door respectievelijk Sheen, Dafoe en Berenger. Sheen is de stille, alerte autoriteit die alles op zich laat inwerken. Berenger is het satanskind met littekens, en Dafoe is de humanist met een bijna heilig voorkomen. Stone geeft de broedende sfeer van de jungle en de spanning tussen de mannen weer, zonder dat het ook maar een moment verveelt. Dit komt omdat de gebeurtenissen zo levendig worden weergegeven, dat het voelt alsof wij er zelf getuige van zijn. Boven alles geeft Stone de angst en verwarring weer die de oorlog met zich meebrengt; zodoende is Platoon de meest realistische en indrukwekkende weergave van de Vietnamoorlog tot dan toe.

Alhoewel Taylor de hoofdpersoon in de film is, lijkt het meer alsof we de gebeurtenissen bekijken vanuit het zicht van een ouder iemand, die geleerd heeft van de oorlog.

Oliver Stone gaat in Platoon soms iets over de top, maar hem verwijten dat hij te weinig heeft gedaan is dan weer onmogelijk. Hij staat aan de top van alle Amerikaanse regisseurs die ertoe doen ( Attanasio ).

Meningen kijkers moviemeter.nl : Moviemeter is een Nederlandse, onafhankelijke filmsite waarop filminformatie te vinden is, maar waar mensen ook kunnen stemmen op films en hun mening kunnen geven. Platoon scoort op deze site gemiddeld 3,92 sterren, wat neerkomt op een 7.9.  Alhoewel mensen hier met name reageren met ´leuk´, ´saai´ of ´een van de betere ( of slechtere ) films over de Vietnamoorlog´, heb ik getracht de belangrijkste meningen samen te vatten en deze tot een geheel te vormen. Evenals bij Hamburger Hill moet opgemerkt worden dat het hier een beeldvorming betreft van mensen die meestal voor hun plezier kijken naar de films die ze beoordelen: zij willen geamuseerd worden, en geven hun mening vaak in de trend van de mate waarin dit wel of niet gebeurt.

Platoon is de beste film gemaakt over de Vietnamoorlog, en wellicht ook wel de beste oorlogsfilm ooit. De waanzin van de oorlog en het effect daarvan worden goed weergegeven. De oorlog wordt van een andere kant benaderd: op realistische wijze zien we hoe de VS geen kans maken tegen de communistische troepen: ze verliezen. In veel andere ( Amerikaanse ) films wordt altijd naar een weg gezocht om de Amerikanen toch als winnaars af te schilderen. Platoon toont hoe kwetsbaar de Amerikanen waren, en tevens dat ze bepaald niet allemaal lieverdjes waren. Deze benadering is grotendeels te danken aan de regie van Oliver Stone, die zijn eigen ervaringen in een eerlijk, hard en pakkend verhaal heeft verwerkt. Het acteerwerk is goed; met name hoofdrolspelers Dafoe en Berenger komen zeer goed uit de verf. Over de rol van Sheen zijn de meningen verdeeld: sommigen vinden zijn acteerprestatie erg geloofwaardig, anderen vinden hem slap en kwalitatief minderwaardig. Een minpunt is dat niet alle personages goed zijn uitgediept. Adagio for Strings, de fenomenale instrumentale soundtrack van de film, scoort pluspunten, evenals de aanwezigheid van enkele zeer populaire nummers uit de jaren ´60 ( in reacties van kijkers ).

Todd McCarthy: Platoon is een intense, maar artistiek afstandelijke weergave van hoe het infanterieleven eruitzag gedurende de Vietnamoorlog. Oliver Stone tracht de kijker geheel mee te nemen in de nachtmerrie die in deze film voor de VS geheel verkeerd afloopt. De brutale directheid aan de ene kant, maar de terughoudendheid in directe gevoelens aan de andere kant, brengt de film echter enigszins schade toe. Stone had duidelijk persoonlijke redenen deze film te willen maken; een feit dat regelmatig naar voren komt vanaf het moment dat een jonge Charlie Sheen voet zet op Vietnamese grond. De scène in het dorp zal velen schokken, vanwege de directheid waarmee de door Amerikanen begane gruweldaden in beeld worden gebracht. De gebeurtenissen in dit dorp maken de weg vrij voor nog meer gevoelloosheid en tragedie, waarbij de groep in twee kampen verdeeld raakt: de ene groep steunt Barnes, een roekeloze man van actie, de andere groep staat achter Elias; een filosoof, die leert van zijn ervaringen.

Het artistieke venijn van Stone ( onder andere merkbaar door het precieze camerawerk ) en de gedachtegang van Taylor, die als een rode draad door de film heenloopt, doen de film in directheid afnemen. Desalniettemin grijpt deze indrukwekkend uitziende film de kijker bij de strot. Stone suggereert impliciet dat de VS de oorlog verloren vanwege onderlinge onenigheid, en vanwege een gebrek aan bereidheid met elkaar tot het uiterste te gaan. Helaas gaat de analyse niet verder dan dat, waardoor Stone het beter bij de basis van de oorlog had kunnen houden ( Mc Carthy ).

Een kijker benoemt de film op internet als volgt: Een indrukwekkend, rauw en realistisch beeld van de gruwelen uit de Vietnamoorlog. Geen vals sentiment, geen ophemeling van de Amerikanen en geen moralistische ondertoon. Vakwerk van een prima regisseur ( Badgast ).

Een andere kijker noemt het mantra van de film ´een stel jonge Amerikanen, in verschillende stadia van een soort ontmenselijking´ ( starbright boy ).

Na het bekijken van meerdere reviews en meningen kan er een balans opgemaakt worden. Deze is echter relatief : meningen verschillen, maar de reacties vormen toch een goed algemeen beeld van de receptie van de film.

Platoon is een meesterwerk. Het is een van de beste oorlogsfilms aller tijden, en volgens velen ook de beste film over de Vietnamoorlog. Hierover zijn de meningen uiteraard wel zwaar verdeeld. De regie van Oliver Stone is erg goed. Zijn persoonlijke beweegredenen de film zo te maken zoals ze is, maken de film eerlijk en realistisch; in sommige gevallen leidt het echter af. Het acteerwerk is goed: met name Tom Berenger en William Dafoe leveren een staaltje vakwerk. In de film blijft de échte uitdieping van de karakters achterwege: de boodschap van de film wordt overgebracht middels effectieve, brute en harde scènes, in plaats van via dialogen. De gebeurtenissen in het dorp zijn hier een goed voorbeeld van. Hier worden de Amerikanen getoond als mannen die zelf ook tot gruweldaden kunnen overgaan; het is niet altijd de vijand die fout zit. Platoon geeft de wanhoop van de oorlog weer, verveelt zelden en kent enkele zeer spannende scènes. De film staat bijna alleen in haar genre, omdat er geen duidelijke vriend of vijand bestaat. Er bestaat een gecontroleerde wanorde: het verhaal is een lopend geheel, maar toch weet je als kijker nooit helemaal waar je aan toe bent. De soundtrack van de film is erg goed en geeft een meerwaarde aan de beelden.

De algemene moraal die Stone in de film stopt, is dat Amerika in Vietnam niet slechts tegen de vijand vocht: Ze vocht vooral tegen zichzelf. Barnes en Elias zijn elkaars tegenpolen, uitgekozen om Stone´s visie in deze film te illustreren. De boodschap is eerlijk, en wordt door de meerderheid van de kijkers gewaardeerd. De overwegend positieve reacties bezorgden dit werk van formaat vele prijzen en zorgden ervoor dat Platoon tot op de dag van vandaag een aanknopingspunt is voor de studie van een zwart gat in de Amerikaanse militaire geschiedenis.

Eigen Mening

 

Platoon is een indrukwekkende oorlogsfilm over een dieptepunt in de Amerikaanse militaire geschiedenis: hun interventie in Vietnam wordt eerlijk geportretteerd. De idealistische instelling van Oliver Stone zweeft boven zijn zelf gecreëerde meesterwerk : achter bijna alle gebeurtenissen in de film zit een visie, gebaseerd op Stone´s persoonlijke ervaringen als Vietnamveteraan. Waar veel films oorlog romantiseren, en duidelijk onderscheid maken tussen goed en kwaad, is in Platoon niets van dit alles bepalend. Alhoewel de film vanuit Amerikaans oogpunt wordt getoond, is er geenszins sprake van een poging de gruwelen die zij in de film begaan goed te praten. De Amerikanen waren beslist geen lieverdjes; in velen van hen schuilt een dierlijk instinct, dat in bepaalde omstandigheden de vrije loop krijgt. De Zuid-Vietnamese bevolking moest het dan vaak ontgelden, terwijl zij meestal onschuldig waren. Op sommige momenten krijg je hierdoor sympathie voor de ´vijand´, terwijl je de acties van de Amerikanen afkeurt. Goed werk, van een kaliber dat enkel de groten van de filmindustrie kunnen leveren. Zijdens de keurige regie, de knappe montage en het veelzijdige camerawerk is het casten van de hoofd- en bijrollen ook een overwinning van Stone. Sheen is overtuigend als de stille, nadenkende jongeman die gedesillusioneerd raakt op zijn eerste dag in Vietnam. Door het voorlezen van passages uit brieven aan zijn grootmoeder, die als enige aan het thuisfront zijn vertrek naar Vietnam begreep ( Dye 28 ), vernemen we zijn gedachtegangen. Zijn sympathie jegens Elias ( William Dafoe ) is voelbaar; Elias is immers de enige die zijn verstand gebruikt, en niet meegaat in de onmenselijke acties die sommige leden van het 2e peloton begaan. Ironisch genoeg wordt deze benadering juist ´bestraft´ met de dood: Barnes, een oorlogsbeluste masochist wiens ethische waarden al lang geleden verdwenen zijn, besluit dat Elias zijn doorspekte moordmachine in de weg zit, en benut de mogelijkheid om van Elias af te komen. Sheen neemt uiteindelijk wraak, doodt Barnes en herstelt zo de orde. De scène waarin Elias door NVA-troepen wordt opgejaagd en vervolgens sterft, terwijl hij zijn handen richting hemel heft, is mijns inziens het hoogtepunt van de film. De dramatische muziek van Samuel Barber doet de waarheid des te harder aankomen. Platoon is waardevol, omdat ze eerlijk is: er wordt geen blad voor de mond genomen, door aan te tonen dat er zich tussen de Amerikaanse troepen mannen als Barnes bevonden, die puur op eigen belang uit waren en hierbij geen enkele vorm van ( zinloos ) geweld uit de weg gingen. Ook laat de film zien dat er types waren als luitenant Wolfe : een volstrekt incapabele leidinggevende, die er puur op uit is zijn eigen hachje te redden, en door zijn falen aangaande het aanpakken van ontsporende ondergeschikten ( lees: Barnes ) en door zijn militaire incompetentie ( Dye 26,87 ) het leven van zijn mede-militairen meerdere malen in gevaar brengt. Stone stelt door de film en het karakter van Charlie Sheen heen een aantal pijnlijke vragen: ´ Hoe kan het dat mensen als Barnes in de jungle hun eigen gang kunnen gaan, en hun eigen regels kunnen opstellen?´. ´Hoe kan het dat we tegen elkaar vechten, in plaats van tegen de vijand?´. Vragen die niet alleen gelden voor de film, maar die ook gegolden hebben in de harde realiteit van de Vietnamoorlog. Deze vragen zijn op te vatten als een anti-oorlog statement; ik zie het meer als een grootse poging de waarheid op tafel te brengen: een vervulde wens van Oliver Stone zijn blik op de oorlog te tonen. Hierin is hij groots geslaagd. Platoon is een epos met eeuwigheidswaarde, en een essentieel onderdeel van ieders perceptie aangaande de Vietnamoorlog. 9*/10.

Conclusie

 In dit PWS zijn 2 films behandeld die, beiden op hun eigen manier, de kijker een beeld van de Vietnamoorlog laten vormen. We hebben geconcludeerd dat deze films van waarde zijn, omdat we er niet alleen veel van kunnen leren, maar ook omdat ze ons laten nadenken over de oorlog, het nut daarvan, en over hoe wij tegenover de gebeurtenissen staan.

De hoofdvraag was: Welk beeld geven de films Platoon en Hamburger Hill van de Vietnamoorlog?

Het woord beeld is een ruim begrip. Ik heb zowel getracht mezelf een beeld te laten vormen, als dat ik heb geprobeerd het algemene beeld, dat de mensen van de films en van de oorlog hebben, aan te tonen. Het vormen van een eigen beeld is gelukt. Ik heb beide films 3 keer gezien, en bij iedere nieuwe kijkbeurt ontdekte ik weer nieuwe dingen. Wat opviel is dat in de dialogen veel meer inhoud zit dan je zou denken. Wanneer je je actief in de oorlog verdiept, dus niet alleen kijkt naar de films, maar ook op zoek gaat naar de achtergronden, dan merk je dat je veel van wat er gezegd wordt gaat snappen, en dat je je er ook een uitgesproken mening over gaat vormen.

Dit is dan ook precies wat ik ervaren heb toen ik Platoon en Hamburger Hill voor een 2e en 3e keer bekeek. Het ( zoveel mogelijk objectieve ) beeld dat ik me gevormd heb van de films, heb ik getracht weer te geven in de hoofdstukken over beeldvorming. Ik heb alles wat me opviel tijdens de films opgeschreven en vervolgens uitgewerkt. In de historische analyses heb ik getracht feit en fictie te scheiden. Bij Hamburger Hill moest ik een andere werkwijze hanteren dan bij Platoon: bij Hamburger Hill kon ik gaan vergelijken in hoeverre de historische informatie, die beschikbaar was over de slag, strookte met wat daarvan in de film zichtbaar was. Bij Platoon daarentegen kon ik de gebeurtenissen enkel op waarschijnlijkheid afrekenen. De hoofdstukken receptie zijn bedoeld om zo algemeen mogelijk weer te geven hoe andere mensen de film beoordeeld hebben. Dit geeft niet alleen een idee over hoe geslaagd de film is, maar het geeft jou ook weer nieuwe inzichten; iedereen kijkt op zijn/haar eigen manier naar een film en haalt eruit wat hij/zij belangrijk vindt. Mede aan de hand daarvan heb ik ook mijn eigen mening over de films kunnen vormen; ik ben hierbij uit gegaan van mijn eigen perceptie, en van hoe ik de films opvatte. Dit heeft geresulteerd in twee ´recensies´, deze zijn van groot belang voor dit PWS, omdat ze de manier bepalen hoe ik naar de films heb gekeken ( zie ook het stukje over standplaatsgebondenheid in de inleiding ).

De hoofdvraag van mijn onderzoek, namelijk: ´welk beeld geven de films Platoon en Hamburger Hill van de Vietnamoorlog?´ is beantwoordbaar middels de deelvragen: het antwoord op deze vraag luidt bij de film Hamburger Hill namelijk anders dan bij Platoon. Ik zal daarom trachten deze deelvragen nog eens bondig te beantwoorden, en daarmee ook nog eens heel kort dit PWS samen te vatten.

Platoon

 In hoeverre zijn de gebeurtenissen in Platoon historisch verantwoord?

De historische betrouwbaarheid van de gebeurtenissen in Platoon is moeilijk te controleren, omdat de gebeurtenissen enkel gebaseerd zijn op persoonlijke gebeurtenissen, en ze verder fictief zijn. De gebeurtenissen zijn echter wel erg waarschijnlijk. Zo is de situatie bij de bunkers en in het dorp erg aannemelijk, wanneer we kijken naar historische bronnen die over soortgelijke situaties verhalen. Ook de gruwelen die begaan worden tegen de Zuid-Vietnamese bevolking zijn zeer aannemelijk.

De idealistische instelling van Taylor voordat hij de waarheid verneemt geeft goed weer hoe onwetend de Amerikanen waren over de oorlog, of hoe onwetend ze gehouden werden.

Wat is de impact van de film Platoon op de kijker?

Platoon brengt verschillende dingen expliciet onder de aandacht.

Nieuwelingen/groentjes zijn niets; niemand vertelt ze iets, en niemand wil iets van ze weten. Naarmate ze overleven in de jungle, groeit ook de acceptatie. Onwetendheid kostte velen het leven. Zwarte soldaten waren minder dan blanke soldaten; daarnaast waren het met name arme burgers die in Vietnam voor het vaderland vochten.

De soldaten bevonden zich in een ware hel: de angst om te sneuvelen was groot. In deze angst gaf iedereen enkel om zijn eigen leven, de rest was van ondergeschikt belang.

Door vriendjespolitiek geschiedde er lang niet altijd gerechtigheid; juist diegenen die trachtten gerechtigheid te laten geschieden gingen vaak ten onder.

Tijdens deze oorlog begingen mensen gruweldaden die boven hun menselijkheid uitstegen.

Ze vochten niet tegen de vijand, maar tegen zichzelf; de vijand zat in hen.

Welke reacties heeft Platoon opgeroepen?

Platoon is een grootse oorlogsfilm. De hoge eisen die regisseur Oliver Stone aan zijn film heeft gesteld hebben voor een film van hoge kwaliteit gezorgd. Stone´s persoonlijke ervaringen

hebben de film vormgegeven, dit gaat soms ten koste van de directheid en de diepgang onder de karakters. De film is moralistisch, maar de boodschap die Stone uitdraagt is eerlijk en realistisch.

Platoon toont dat mensen vaak elkaars grootste vijand waren tijdens deze oorlog, en dat verscheidene filosofieën over de aard van de mens zorgden voor verdeeldheid, argwaan en haat.

Ondersteund door een goede cast en excellente muziek toont Platoon Vietnam naar zijn ware aard.

Hamburger Hill

In hoeverre zijn de gebeurtenissen in Hamburger Hill historisch verantwoord?

Hamburger Hill is volledig geïnspireerd door historische gebeurtenissen. De volledige slag op Hamburger Hill heeft plaatsgevonden, en alles wat de soldaten van Bravo-Compagnie in de film meemaken is gebaseerd op de belevenissen van de echte Bravo-Compagnie. Enkel de personages zijn fictief, en veel strategische achtergrondinformatie is achterwege gelaten; dit is gedaan om plaats te maken voor met name dialogen, die bijdragen aan de beeldvorming.

Er zitten meerdere fouten in de film; het betreft hier vooral foutieve data en details. De grote lijnen van de slag zijn waarheidsgetrouw weergegeven, wat de film een realistisch karakter geeft.

Wat is de impact van de film Hamburger Hill op de kijker?

Hamburger Hill brengt verschillende dingen expliciet onder de aandacht.

Te veel soldaten hadden geen weet van de penibele situatie waarin ze zich bevonden. Onder deze soldaten waren veel groentjes, die op onverantwoordelijke wijze de dood in gejaagd werden. Binnen de troepen hadden de zwarten een achtergestelde positie ten opzichte van de blanken.

Zuid-Vietnam was de oorlog van de VS zat: het was allang niet meer hun oorlog, maar vooral die van de Amerikanen. De gewone bevolking leed eronder.

De oorlog was zinloos en zonder nut; ze werd enkel gestreden omdat de Amerikaanse bevelhebbers, tegen beter weten in, niet van opgeven wilden weten, en geen verlies wilden accepteren.

Het idealistische Amerikaanse bevel dreef de soldaten tot acties die nooit begaan hadden mogen worden. Dit dreef de soldaten vaak tot wanhoop.

Noord-Vietnam speelde slim in op deze wanhoop en angst, en probeerde zo Amerika met de oorlog te laten stoppen en de soldaten te ontmoedigen.

In het thuisland erkende men voor lange tijd niet de benaderde situatie waarin hun landgenoten in Vietnam zich bevonden. Dit kwam ook vooral omdat men in de eerste fase van de oorlog, tot 1968, geen weet had gehad van wat zich exact in Vietnam afspeelde. Er heerste echter op veel plaatsen ook een taboe tegen de oorlog: Vietnam werd vaak genegeerd, de soldaten werden belachelijk gemaakt of men schaamde zich voor hen.

Welke reacties heeft Hamburger Hill opgeroepen?

Hamburger Hill komt tekort in vergelijking met andere bekende films over de Vietnamoorlog. Dit betekent echter niet dat het een slechte film betreft: Hamburger Hill is goed geregisseerd, komt erg realistisch over en is volgens velen een onderschatte weergave van de oorlog. De zinloosheid van de oorlog wordt goed weergeven. Helaas wordt de ( politieke ) mening van de filmmakers te veel doorgedrukt; hier staat echter weer tegenover dat elke neiging het verhaal mooier te maken dan in werkelijkheid het geval was weerstaan is. Het realistische karakter van de film gaat ten koste van de diepgang tussen de personages; dit resulteert in clichématige acteurs en matig drama.

-Einde Profielwerkstuk-