Op ronduit iconische wijze vertolkt Gary Oldman Winston Churchill, de man die tijdens de Tweede Wereldoorlog eigenhandig een einde maakte aan de zogeheten Britse politics of appeasement. Niet onderhandelen, niet toegeven: alleen door de strijd op alle fronten te openen zouden de geallieerden in staat zijn de opmars van de Nazi-troepen te stuiten.
En zo bleek. Eerder dit jaar verfilmde Christopher Nolan de grootscheepse evacuatie van Britse troepen bij het Franse Duinkerke. Het bevel tot die reddingsactie kwam van Churchill. ‘Operation Dynamo’ (26 mei- 4 juni 1940) is het sluitstuk van de historische tijdspanne die Darkest Hour behandelt. Dit historische drama is dus geen complete filmische Churchill-biografie: het is een compact verslag van een hectische oorlogstijd, gestructureerd aan de hand van een drietal fameuze speeches.
Darkest Hour heeft te lijden onder een schrijnend benefit of hindsight. Deze term, gebruikt bij gebrek aan een mooie Nederlandse vertaling, slaat op het feit dat je een historie áltijd anders beoordeelt als je de afloop kent. We kennen Churchill nu als de held van de Tweede Wereldoorlog, maar op het moment suprême was de toekomst van Europa uiterst onzeker. Óók toen het hoopvolle ‘we shall fight on the beaches’ weerklonk.
Aan dat gegeven heeft scenarist Anthony McCarten (The Theory of Everything) geen moment boodschap gehad. Kenmerkend is een scène waarin Churchill ineens de Londense underground neemt, de passagiers één voor één om hun naam vraagt en ze in een zorgvuldig opgezet toneelspel laat proclameren dat ze nooit, maar dan ook nooit zouden opgeven. Dat Churchill in werkelijkheid nooit die metro nam stoort nog niet eens het meest; veel kwalijker is het dat McCarten de werkelijke gemoedstoestand en het (destijds) toekomstige lot van veel burgers negeert. Het volk was niet hoopvol en heroïsch, maar doodsbang. En terecht, want de tragische serie bombardementen op Britse steden eiste (óók na de periode die de film verslaat) talloze slachtoffers.
Helaas komt Darkest Hour ook als drama niet voldoende uit de verf. Door zich volledig op de persoon van Churchill te concentreren beperkt Joe Wright (Atonement) zich noodgedwongen tot een vrij oppervlakkig belichten van de de relaties tussen Churchill en zijn mede-en tegenstanders. Opvallend veel scriptruimte is gereserveerd voor Churchills typiste (Lily James), maar die rol is jammerlijk geïmplementeerd vanuit Der Untergang en heeft dramatechnisch ook weinig te bieden.
Gelukkig is Gary Oldman fenomenaal en vooral geloofwaardig in zijn vertolking van de Britse premier. Oldman stond erop samen te werken met de gekende make-up artiest Kazuhiro Tsuji, en het resultaat is verbluffend. De Britse acteur is bijna onherkenbaar, en verraadt zichzelf alleen via zijn afwijkende stem. Veel dichterbij de fysieke Churchill gaan we postuum niet meer komen.
Alle filmische elementen voegen zich in Darkest Hour naar Oldmans memorabele performance. Muziek en camerawerk vervullen een dienende rol, de dialogen krijgen pas kracht als ze geleefd en uitgedragen worden. Het is lastig, al dat gewicht dragen van een verder zo matige film. Oldman slaagt waar velen zouden hebben gefaald.
Beoordeling: [usr 2.5]
Filminformatie: Darkest Hour (2017)/ `125 min./Genre: Drama, historisch/Regie: Joe Wright/Cast: Gary Oldman, Ben Mendelsohn, Lily James e.a.
Darkest Hour draait vanaf vandaag in de Nederlandse bioscopen
