De hel op aarde. Hacksaw Ridge laat in de eerste minuten al niets aan de verbeelding over. Wie niet goed tegen opengereten lichamen, oorverdovend geweergeluid en de donkere realiteit van oorlog kan, doet er goed aan de nieuwe film van Mel Gibson (Braveheart, Apocalypto, the Passion of the Christ) aan zich voorbij te laten gaan. Maar wie dit (audio-)visuele geweld wel kan waarderen, herkent in Hacksaw Ridge wellicht ook de knappe regie-comeback die ik afgelopen donderdag zag.
Het heeft immers even geduurd voor Gibson met een nieuwe film kwam. Na Apocalypto (2006) kwam de vermaarde regisseur vaker negatief dan positief in het nieuws. Zo zette hij zichzelf in 2010 in de spotlights door enkele antisemitische en racistische opmerkingen te uiten (meer lezen? https://www.theguardian.com/film/2016/nov/10/can-mel-gibson-ever-be-rehabilitated-hacksaw-ridge ). Zes jaar later wordt Hacksaw Ridge onder de kanshebbers voor de Oscars gerekend. Rehabilitatie binnen Hollywood blijkt realiseerbaar, en een nieuwe film over de opstanding van Jezus Christus staat alweer op stapel…
Maar eerst dus de actuele bioscoopfilm Hacksaw Ridge. Ik noemde de bloedige toon van aanvangen al, die daarna, gelukkig voor de meer tere zielen onder het publiek, even plaatsmaakt voor een stukje narratieve opbouw. We maken kennis met protagonist Desmond Doss (Andrew Garfield), een strenggelovige jongen die na een heftige aanvaring binnen de familie heeft gezworen nooit meer een wapen aan te raken. En dat zorgt voor problemen. De Verenigde Staten zijn immers in oorlog met Japan, en ter vergelding voor de aanval op Pearl Harbor wil Doss niets liever dan zijn vaderland helpen. Niet door te vechten, maar door als hospik te dienen in het heetst van de strijd.
De eerste akte van het verhaal werkt zo’n beetje alle clichés af die een Amerikaanse oorlogsfilm kan karakteriseren, maar doet dat wel op zeer degelijke wijze. Met name de scènes in het militaire trainingskamp zijn zeer de moeite. Vince Vaughn laat zien dat hij gelukkig tóch wel kan acteren door een even genadeloze als geestige commandant neer te zetten. En Garfield is geloofwaardig als de jongen die onbegrip oogst bij zijn collega’s doordat hij een militaire opleiding wil doorlopen zonder ook maar een wapen aan te raken. Mede door de sterke rol van Garfield’s vader (Hugo Weaving) wordt het ook voor de niet-gelovige kijker wellicht mogelijk zich in de ideeën van deze zwaar christelijke familie in te leven, ongeacht of hij/zij het verder met die ideeën eens is.
Dat Garfield na twee dates ook nog even moet trouwen (met Teresa Palmer), en dat hij door Gibson wel heel erg wordt neergezet als een brave optimist, kan ik terugkijkend prima slikken. Want na een bij vlagen bijna zoetsappige eerste akte trekt Mel Gibson in het vervolg alle registers open. In de tweede helft van de film schetst hij een beeld van oorlog dat zo direct, zo hard en zo pakkend is, dat de heroïsche daden van Desmond Doss geen weerzin, maar diep respect oproepen. De man heeft immers echt bestaan, en gezien de korte interview-fragmenten aan het einde is de scriptschrijver dichtbij het bronmateriaal gebleven.
Het zijn niet die heroïsche daden die Hacksaw Ridge goed maken. Nee, daarvoor slijpen de negatieve trekjes van Gibson toch nog te veel in deze film door. Tegenover het heldendom van Doss staat immers nog altijd een ondermaatse karakterisering van de Japanners, die overkomen als hersenloze zelfmoordterroristen (en dat ook al waren in We Were Soldiers, een beroerde oorlogsfilm waarin Gibson de hoofdrol vertolkt). Maar de cameravoering bewaart overzicht op een slagveld waarin het overzicht eigenlijk zoek is, en de historiciteit van Garfield’s personage en het weinig gedoseerde geweld geven je toch het idee dat deze weergave van de oorlog niet al te ver afstaat van de barre realiteit.
Het visuele geweld en het sterke sound design (los van de over-epische score) maken Hacksaw Ridge tot een bioscooptip. Deze oorlogsbiografie behoort tot de sterkere werken van 2016, maar hoeft de Oscar voor beste film van mij niet te winnen. Dat Gibson weer eens positief in het nieuws komt is wat mij betreft een veel waardevoller gegeven.
Beoordeling: 8/10
Filminformatie: Hacksaw Ridge (2016)/131 min./Genre: Oorlog, drama, bio/Regie: Mel Gibson/Cast: Andrew Garfield, Hugo Weaving, Vince Vaughn, Teresa Palmer e.a.
Hacksaw Ridge draait nu in de bioscoop
