Momenteel ben ik me binnen mijn master Filmstudies & Visuele Cultuur aan het voorbereiden op een ‘klassieke’ filmanalyse.  Die gelegenheid doet me terugdenken aan de laatste en enige keer (tot nu toe) dat ik me hier aan de universiteit mee bezighield: in het tweede jaar van m’n bachelor. Ik schreef toen samen met twee medestudenten een uitgebreide analyse van een sequentie uit North by Northwest, een film die je gerust kunt bestempelen als de eerste échte James Bond-film (met een knipoog). Een deel van de sequentie is in filmvorm terug te zien onder de titel; wie vervolgens ook wil bekijken hoe uitgebreid zo’n analyse vorm kan krijgen (o.a. aan de hand van een shot-to-shot-analyse), kan het gehele paper daaronder terugvinden. De enige disclaimer is dat ik dit paper dus zeker niet in m’n ééntje heb geschreven:)

That plane’s dustin’ crops where there ain’t no crops
Analyse van een sequentie
Alfred Hitchcock- North by Northwest (1959)

Inhoudsopgave

Inleiding
Sub-segmenten van de sequentie
Analyse van een sequentie
1.1- ‘Niemandsland’
1.2- ‘Mr. Kaplan’
1.3- ‘Het sproeivliegtuigje’
1.4- ‘Come Back! Hey!’
Conclusie
Bijlage 1: sequentieschema en argumentatie afbakeningen
Uitleg afbakening sequenties
Bijlage 2: shot-voor-shot analyse
Bijlage 3: overzicht gebruikte afkortingen
Bijlage 4: belangrijkste stills
Bijlage 5: korte inleiding North by Northwest
Bijlage 6: North by Northwest en Klassiek Hollywood
Bijlage 7: Literatuurlijst

Inleiding

In dit paper analyseren wij een sequentie uit de film North by Northwest van de beroemde cineast Alfred Hitchcock.[1] De analyse is gebaseerd op het artikel ‘System of a Fragment’ van de Franse filmcriticus Raymond Bellour.[2] Dit artikel verscheen voor het eerst in 1969 in het gerenommeerde Franse filmtijdschrift Cahiers du Cinema. Later werd het opgenomen in zijn boek The Analysis of Film, dat in 2001 uitkwam. Het uitgangspunt van ‘System of a Fragment’ is een zes minuten lange sequentie uit de Hitchcock-film The Birds (1963). Bellour onderwerpt deze sequentie in zijn artikel aan een uitgebreide structuralistische analyse.[3] Dit doet hij door alle shots van de sequentie te verwerken in een zogeheten shot-to-shot analyse. Hierbinnen worden per shot alle relevante filmische elementen benoemd. De shot-to-shot analyse heeft als doel algehele betekenis te creëren uit de onderlinge relaties tussen losstaande filmische elementen.[4] Met andere woorden, middels de blootlegging van patronen, herhalingen en contrasten in en tussen de shots tracht Bellour conclusies te trekken over de algehele structuur van de sequentie en de film als geheel. Het is precies deze werkwijze die de basis vormt voor dit paper.

De sequentie die wij analyseren is zonder meer de meest iconische en herkenbare sequentie van de film. Vrijwel iedere filmliefhebber zal het beeld op de voorzijde van dit paper wel herkennen. We zien Roger Thornhill, de hoofdpersoon van de film, die in woestijnachtig gebied wordt achtervolgd door een sproeivliegtuigje. De titel van het paper slaat op een opmerking van de man die Thornhill ontmoet, vlak voor de aanval plaatsvindt. Deze opmerking is subtiel ironisch van aard: ‘that plane’s dustin’ crops where there ain’t no crops’. Ze bevestigt het nare onderbuikgevoel dat we voor de opmerking al hadden. Een onderbuikgevoel dat zorgvuldig is opgebouwd door de opvolging van beelden en geluiden, en vervolgens bevestigd wordt via de aanval van het vliegtuigje.

De opbouw van dit paper is tweeledig. In de eerste plaats richten we ons op de betekenis van de sequentie op zichzelf. Aan de hand van een Bellouriaanse shot-voor-shotanalyse trachten we patronen, herhalingen en contrasten binnen de sequentie bloot te leggen en te verklaren. In de tweede plaats positioneren we de gekozen sequentie binnen het grotere geheel van de film. Hiervoor maken we gebruik van een schema dat North by Northwest in sequenties verdeelt. Dit schema geeft aanzet tot een interpretatie van de interne werking van de gekozen sequentie binnen de film als geheel.

Sub-segmenten van de sequentie

De analyse van de gekozen sequentie kan op verscheidene manieren worden uitgevoerd. De meest voor de hand liggende methode is het apart behandelen van de filmische elementen uit de shot-voor-shotanalyse. Bij deze methode bestaat echter het gevaar dat de onderlinge relaties tussen de behandelde filmische elementen over het hoofd wordt gezien. Mede daarom hebben we ervoor gekozen de sequentie onder te verdelen in vier sub-segmenten. Dit zijn afgebakende delen van de sequentie, die ieder hun eigen verhaal vertellen. Per sub-segment is aandacht voor de filmische elementen die hierin belangrijk zijn, voor de onderlinge relaties tussen de elementen en voor de conclusies en opmerkingen die we hieraan kunnen verbinden. De onderverdeling in sub-segmenten laat zich inhoudelijk als volgt kennen:

Sub-segment 1 (1.06.17-+-1.09.35): niemandsland. Thornhill wordt door een bus afgezet in het woestijnlandschap. De eerste drie minuten van de sequentie draaien om Thornhill’s observatie van de lege setting en de afwezigheid van andere mensen.

Sub-segment 2 (+-1.09.35- 1.11.41): ‘Mr. Kaplan’. Op het moment dat er iemand uitstapt uit de auto die genaderd is vanachter het graanveld, is Thornhill niet langer meer alleen in niemandsland. Er volgt een gesprek tussen de man die Thornhill aanziet voor de echte Mr. Kaplan en Thornhill zelf. Middels de ironische uitspraak die tot titel van dit paper is verworden, stelt de man Thornhill op de hoogte van het gevaar dat op de loer ligt. Direct hierna stapt de man op de bus en is Thornhill aan dit gevaar overgeleverd.

Sub-segment 3: het sproeivliegtuigje (1.11.41-1.14.58). In dit sub-segment wordt het gevaar tastbaar. Thornhill krijgt het vliegtuigje achter zich aan en wordt tot tweemaal toe beschoten. Het sub-segment eindigt als het vliegtuigje tegen een tanker aanvliegt en explodeert. Hierdoor is het directe gevaar voorlopig geweken.

Sub-segment 4: Come Back! Hey! (1.14.58-1.16.00). De explosie heeft ervoor gezorgd dat er vier toeschouwers op het toneel zijn verschenen.  Thornhill ziet dat hun aandacht is afgeleid en steelt de pick-up van één van de toeschouwers. Dit sub-segment onderscheidt zich van de vorige sub-segmenten door de plotse overvloedige aanwezigheid van mensen en de drukke score. Ook kan opgemerkt worden dat het gevaar van het vliegtuigje, zorgvuldig opgebouwd in sub-segment 1 en 2 en uitgewerkt in sub-segment 3, nu eindelijk geweken is.

Analyse van een sequentie

De sequentie die wij gekozen hebben omvat een zorgvuldig begrensde scène. Op 1.06.17 van de film, ongeveer halverwege, start de sequentie met een fade-in. We zien hoe Thornhill afgezet wordt in een compleet verlaten gebied. In de daaropvolgende minuten werken de gebeurtenissen zich geleidelijk richting de fade-out die op 1.16.00 het evidente einde van de gekozen sequentie aangeeft. In totaal duurt de sequentie 9 minuten en 43 seconden.

In bijlage 2 is de shot-voor-shot analyse van de in totaal 131 shots van de sequentie te vinden. Hierin zijn voor ieder shot de belangrijkste filmische elementen benoemd. Van links naar rechts zijn de volgende elementen in het schema opgenomen: shotnummer, shotduur in aantal seconden, montage, camerakader, standpunt en beweging, narratieve inhoud, geluid/muziek, dialoog en mise-en-scène. Een toelichting bij de gebruikte afkortingen is te vinden in bijlage 3. De shot-voor-shot analyse zal nu toegelicht worden door per sub-segment de belangrijkste patronen, herhalingen en contrasten te benoemen.

1.1 Niemandsland

Het eerste sub-segment gaat primair over de eenzame aanwezigheid van Thornhill in het woestijnlandschap. Na de fade-in zien we hoe Thornhill door een bus in dit landschap wordt afgezet. We zien Thornhill staan als een klein figuur in totale verlatenheid, terwijl het stof van de bus langzaam wegtrekt (still 1). Het 50 seconden durende shot blijkt van een opvallend lange duur te zijn, wanneer we kijken naar de rest van de sequentie. Vrijwel ieder shot dat volgt binnen dit sub-segment blijft onder de 10 seconden. Zodoende is deze long take erg belangrijk. Doordat we tijdens en na de long take los van Thornhill niets of niemand zien in het landschap, worden we sterk bepaald bij zijn eenzaamheid.

Na de long take volgen een aantal shots met een kortere tijdsduur, van telkens zo’n drie á vier seconden. Telkens wordt gewisseld tussen medium shots van Thornhill en extreme long shots van zijn omgeving. In de relatie tussen narratieve inhoud en camerastandpunt is dus een duidelijk patroon te herkennen. Wanneer we Thornhill zien, gevolgd door een extreme long shot van zijn omgeving, worden we met onze neus gedrukt op de nietigheid van Thornhill in verhouding tot zijn omgeving. Doordat we Thornhill in de medium shots van relatief dichtbij zien, wordt die nietigheid telkens pas duidelijk met het verschijnen van het volgende shot. Ieder extreme long shot in dit deel van de sequentie betreft een point of view-shot. Dit betekent dat we de omgeving zien door de ogen van Thornhill. Hij wordt zich bewust van zijn eenzaamheid. De mise-en-scène en de geluidsband vertellen ons hetzelfde; de setting is leeg (shots 5,7,9,11,19) en op de geluidsband zijn alleen voetstappen te horen, die Thornhills verlatenheid verder onderstrepen (shots 4,6,8,10,12). In deze shotreeksen zien we een duidelijke symmetrie/afwisseling, waarin om en om de nadruk ligt op setting en op geluid. Alles draait hierbij om het benadrukken van de ongemakkelijke verlatenheid waarin Thornhill beland is. Een laatste detail uit de mise-en-scène kan deze redenatie kracht bijzetten. Het kostuum dat Thornhill draagt (voor het eerst goed te zien in shot 2) is veel te net voor een stoffige plek als deze. Dit bevestigt dat Thornhill hier niet thuishoort. De bijbehorende bedenkelijke blik getuigt van het ongemakkelijke gevoel dat deze setting hem bezorgt (still 2).

De reeds genoemde geluidsband blijft van groot belang in dit sub-segment. Er zijn drie auto’s die Thornhill achtereenvolgend passeren. Telkens is er eerst sprake van een pov-shot waarin een auto komt aanrijden (shot 13,21,27), gevolgd door een pov-shot waarin de auto dichterbij komt of voorbij rijdt (shot 15,23,29), met tot slot een shot waarin de auto zich (verder) van Thornhill verwijdert (shot 17,25,27,31). Na de passage van elke auto blijft de geluidsband met het wegstervende geluid van de motor lopen. Hierdoor horen we het geluid off-screen nog steeds, terwijl we de betreffende auto al niet meer zien. Op die manier is hier gespeeld met loudness en sound perspective, om na iedere passage van een auto te kunnen benadrukken dat Thornhill eenzaam is en blijft.[5] Een laatste gegeven dat Thornhills verlatenheid in dit sub-segment onderstreept, omvat de performance. In de shot-to shotanalyse is te zien hoe Thornhill systematisch zijn omgeving inspecteert. Hij kijkt naar rechts (shot 2), links (shot 4), naar voor (shot 6) en naar achter (shot 8). Dit getuigt van een duidelijk patroon (2-4-6-8). Thornhills gezichtsuitdrukking verandert hierbij aan de hand van de veronderstelde aanwezigheid van mensen. Als de eerste auto voorbij is gereden kijkt Thornhill bedenkelijk (shot 18). Als de tweede auto komt aanrijden wordt zijn blik hoopvol (shot 24), maar als deze auto ook voorbij rijdt kijkt Thornhill wederom bedenkelijk (shot 28). Eenzelfde patroon valt te ontdekken bij de handen van Thornhill, die hij tot tweemaal toe uit zijn zakken haalt als er een auto komt aanrijden (shots 24 en 40, still 2). Dit is interessant, omdat we zo aan Thornhills performance kunnen aflezen dat hij zijn veiligheid definieert aan de hand van de aanwezigheid van/de mogelijke redding door mensen. We zullen bij sub-segment 4 kijken hoe dit gegeven zich geëvolueerd heeft, en wat dit zegt over de verandering die Thornhill binnen de sequentie heeft doorgemaakt.

1.2 ‘Mr. Kaplan’

Dit tweede sub-segment begint met een duidelijke inhoudelijke wijziging. Thornhill is namelijk niet langer alleen in niemandsland; hij wordt nu vergezeld door de man die aan het begin van het sub-segment uit de vierde auto stapt (shot 41). De mediumshots van Thornhill die we uit het vorige sub-segment kennen, worden weer met dezelfde functie herhaald. Een goed voorbeeld is het patroon tussen de shots 50 en 54. Hierbij vallen twee dingen op. Enerzijds is ieder shot van Thornhill dus een medium shot, terwijl de pov-shots van ‘Mr. Kaplan’ long shots zijn. Anderzijds speelt camerabeweging (de camera volgt Thornhill in zijn toenadering tot ‘Mr. Kaplan’) voor het eerst een grote rol. Waar speech in het vorige sub-segment speech ontbrak, is het in dit sub-segment misschien wel het belangrijkste filmische element. Na de getrackte toenadering vindt een gesprek plaats tussen Thornhill en de veronderstelde Mr. Kaplan. Middels speech wordt al snel ontkracht dat de man Mr. Kaplan is. Als Thornhill hiernaar vraagt, antwoordt de man: ‘can’t say it is, cause it ain’t (shot 56). Door dit antwoord weten we dus ook definitief dat Eve Thornhill naar deze plek gelokt heeft; zij zei immers dat Thornhill op deze locatie de echte Mr. Kaplan zou ontmoeten.[6] Thornhill krijgt geen tijd om verder op deze onthulling te reageren, want vanaf shot 57 klinkt het geluid van een naderende bus, die de man uit niemandsland zal vervoeren. Dit geluid vermengt zich met het geluid van het sproeivliegtuigje, dat we voor het eerst hoorden in het eerste sub-segment (shot 9, still 3). We hebben het sproeivliegtuigje dus al veel eerder gehoord en gezien. De rol van het vliegtuigje wordt duidelijk door een ironische opmerking van de man, vlak voordat hij instapt: ‘That’s funny. That plane’s dustin’ crops where there ain’t no crops’ (shot 58, still 4). De opmerking lijkt een knipoog naar de explicateur van de vroege cinema, die precies aan de kijkers uitlegde hoe het verhaal in elkaar stak.[7] Deze opmerking is echter een stuk subtieler van aard. Ze benoemt het gevaar dat in het volgende sub-segment tastbaar wordt. Het laatste shot van sub-segment 2 is vrij lang (21 seconden, shot 62), en laat zien hoe Thornhill wederom alleen is in niemandsland. Sub-segment 2 eindigt dus eigenlijk waar sub-segment 1 begon: met een long take die de verlatenheid van Thornhill benadrukt.

1.3 Het sproeivliegtuigje

In dit derde sub-segment wordt de zorgvuldig opgebouwde spanning tastbaar. Alles draait om de confrontatie tussen Thornhill en het sproeivliegtuigje. In de shotduur zien we in eerste instantie het patroon terug van het eerste sub-segment. Waar destijds pov-shots van de omgeving werden afgewisseld met mediumshots van Thornhill, zijn de pov-shots nu van het (naderende) sproeivliegtuigje (shot 63,65,67,69). Wederom duren de shots telkens enkele seconden en zien we dus een duidelijk ritmisch patroon. Verderop in het sub-segment draait het niet meer om Thornhills observatie maar om achtervolging. Het subject is nu het object geworden. Het belangrijkste shot in dit verband is shot 88, een tracking shot van 13 seconden waarin Thornhill door het vliegtuigje achtervolgd wordt (still 5). Het patroon van de pov-shots richting het sproeivliegtuig en de mediumshots van Thornhill is doorbroken. We zien enkele shots met een langere tijdsduur (88,98,102), maar over het algemeen is er sprake van shots die elkaar snel opvolgen. Dit komt de spanning ten goede. De shots 112-117 duren bijvoorbeeld stuk voor stuk maar één seconde. Ook het constante dreigende geluid van het sproeivliegtuigje verhoogt het spanningsgehalte. Tot en met dit derde sub-segment heeft de geluidsband enkel uit noise bestaan. Door de afwezigheid van muziek en de spaarzame aanwezigheid van geluid hebben we ons noodgedwongen op het beeld gefocust. Deze focus werkt spanningsversterkend.[8]

1.4 Come back! Hey!

Het laatste sub-segment van deze sequentie staat op diverse manieren in contrast met de voorgaande sub-segmenten. Dit contrast wordt duidelijk uit twee significante veranderingen. De eerste verandering betreft de overgang van extern-diegetische noise (sub-segment 1,2 en 3) en speech (alleen 2) naar non-diegetische muziek (dit betekent overigens niet dat er geen noise meer is, we horen het geluid van ontploffingen en vuur door de muziek heen).[9] Vanaf het eerste shot (121) van dit sub-segment klinkt de spannende, bombastische score van Bernard Hermann (still 6). De tweede verandering is er één met betrekking tot de setting. De spanning die voorheen latent was, is met de ontploffing van het vliegtuigje tot ontlading gekomen. In combinatie met de entree van enkele toeschouwers is het filmdecor nu erg druk en lawaaierig. De lege setting is vol geworden. Speech (shot 122,125,130-31), muziek (alle shots) en achtergrondgeluid zijn samengekomen.[10]

We sluiten af met een interpretatie van de psychologische transformatie die Thornhill heeft doorgemaakt. Waar hij in sub-segment 1 en 2 nog zocht naar de aanwezigheid van mensen, ontvlucht hij die nu (still 7). In shot 127 is te zien hoe Thornhill achteruit loopt, terwijl de vier toeschouwers zich naar de plek des onheils toe bewegen. Waar Thornhill zich eerst niet op zijn gemak voelde omdat hij alleen was, voelt hij zich nu niet op zijn gemak omdat hij dat niet is.

Conclusie

In dit paper is een structuralistische analyse uitgevoerd op een sequentie uit North by Northwest (1959). Het doel van deze analyse is tweeledig geweest. In de eerste plaats hebben we getracht de belangrijkste patronen en structuren van de sequentie bloot te leggen. Hiervoor is de sequentie in eerste instantie verdeeld in vier sub-segmenten. Hierna is de uitgebreide shot-voor-shotanalyse (zie bijlage 2) gebruikt om per sub-segment patronen te benoemen en impliciete betekenis aan de sequentie mee te geven.[11] Die impliciete betekenis omvat de volstrekte verlatenheid van Thornhill in een landschap waar hij niet thuishoort. Ook maakt Thornhill in deze sequentie een psychische transformatie door: waar hij zijn veiligheid aan het begin van de sequentie nog definieerde aan de hand van de aanwezigheid van mensen, ontvlucht hij deze aanwezigheid aan het eind van de sequentie. In deze sequentie is gebleken dat Thornhill zijn leven écht bij niemand meer zeker is; zelfs Eve heeft hem verraden.

In de tweede plaats hebben we aan de hand van het sequentieschema (zie bijlage 1) de geanalyseerde sequentie in het geheel geplaatst. We hebben gepoogd aan te tonen hoe de overkoepelende thematiek van de sequentie in de gehele film terugkomt. Gedurende de sequentie wordt duidelijk dat Roger Thornhill een man op de vlucht is, die zijn leven geen moment zeker is. Een voertuig, namelijk het sproeivliegtuigje, speelt hierin een significante rol. De grote rol van voertuigen in deze sequentie is exemplarisch voor de rest van de film. Zoals is aangegeven bij het afbakenen van de sequenties, begint er telkens als Thornhill een voertuig in-of uitstapt een nieuwe sequentie. Deze voertuigen hebben een duidelijke functie als prop of motief. In de geanalyseerde sequentie is hiervan ook sprake: of het nu gaat om het sproeivliegtuigje, de vrachttanker, de voorbijrijdende auto’s, de bus die ‘Mr. Kaplan’ vervoert, de bus die Thornhill afzet of de auto waarin Thornhill vlucht, stuk voor stuk zijn ze niet zonder betekenis.

De analyse als geheel leidt tot een vergroot begrip van de mate waarin betekenis blijkt uit de opvolging van en de relatie tussen afzonderlijke beelden. Het sequentieschema helpt ons de relatie tussen de verschillende narratieve delen van North by Northwest te beschouwen, en de geanalyseerde sequentie in een groter geheel te plaatsen.

 

Bijlage 1: Sequentieschema en argumentatie afbakening

Sequentie, (tijdsbestek)	Inhoud
1. Plaza Hotel (2.15-7.22)	R en zijn secretaresse stappen vanuit kantoor een taxi in. In de taxi bespreken ze zijn beroep als adverteerder en de nood spoedig de moeder van R te bellen. Eenmaal de taxi uitgestapt, herinnert hij zich dat zijn moeder niet gebeld kan worden, omdat zij elders in een afspraak zit. Met dit idee in zijn hoofd komt hij bij zijn afspraak in het Plaza Hotel aan, waar hij zich excuseert bij zijn gasten om zijn secretaresse een telegram te sturen. Hij roept naar een loopjongen, precies nadat de naam ‘Kaplan’ geroepen is. Twee verdacht uitziende mannen, die nu denken dat R Kaplan is, voeren hem onder schot naar buiten en rijden met hem in een auto weg.
2. Townsend Estate (7.22- 14.25)	R en zijn ontvoerders komen aan bij Townsend Estate. Hij wordt naar een kamer gebracht, waar V hem ontvangt. V noemt R Kaplan omdat hij gelooft dat R Kaplan is. R ontkent dit, maar V gelooft hem niet. Als V vraagt of R wil meewerken zegt R nee. V geeft dan zijn assistent L de leiding, waarna hij zelf de deur uitloopt. De twee ontvoerders lopen de kamer weer in en houden R vast, terwijl L uit een verborgen kast drank haalt en een glas tot de nok toe vol schenkt.
3. Auto (14.25-17.58)	Een duidelijk beschonken R wordt door de ontvoerders achter het stuur van een auto gezet. Ze starten de auto en laten de beschonken R op een klif afrijden. R komt echter net op tijd bij zinnen en weet de auto op de weg te houden. De ontvoerders zien dit gebeuren en rijden met hun auto achter die van R aan. De nog altijd zeer beschonken R weet aan een ongeluk te ontsnappen, maar rijdt te hard en gevaarlijk. Hierdoor krijgt hij de politie achter zich aan. De achtervolging eindigt wanneer R botst met een andere auto. De politieauto botst vervolgens weer tegen de auto van R aan. De ontvoerders zien het gebeuren en rijden weg.
4. Politiebureau (17.58- 22.48)	R is opgepakt door de politie, en wordt het politiebureau binnen gebracht. R probeert uit te leggen wat er gebeurd is. Hij komt echter niet uit zijn woorden, en valt na een dronken telefoontje naar zijn moeder in slaap. De volgende dag vindt in dezelfde kamer waar R ondervraagd werd een rechtszaak plaats. Een advocaat probeert R’s onschuld te bewijzen. De rechter stelt dat de waarheid achterhaald dient te worden. Hij stuurt detectives met R mee om Townsend Estate nogmaals te bezoeken.
5. Terugkeer Townsend Estate (22.48- 26.50)	R komt met zijn moeder en de detectives aan bij Townsend Estate. Mevrouw Townsend doet open en begeleid de heren en R’s moeder naar de kamer waar R de avond ervoor vast gehouden werd. R wijst naar het kastje waar de drank de avond ervoor in had gezeten, maar ziet tot zijn schrik dat er nu boeken in staan. Mevrouw Townsend verklaart dat R de avond ervoor dronken was gearriveerd met een taxi, en eerder wegging van het diner omdat hij zich niet goed voelde. Ook zegt ze dat haar man zich momenteel in het Assembly Building bevindt. De detectives geloven het verhaal van mevrouw Townsend en gaan niet op verder onderzoek uit. Wanneer het gezelschap Townsend Estate verlaat, kijkt een man hen behoedzaam na.
6. Terugkeer Plaza Hotel (26.50- 34.52)	Nu de detectives R niet meer geloven, gaat hij zelf op onderzoek uit. Terug in het Plaza Hotel gaat hij op zoek naar de man waarmee hij verwisseld was. Op de kamer van K komt R erachter dat niemand de echte K ooit in persoon heeft gezien. Wel wordt een gestoomd pak van K terugbezorgd. Ook wordt de kamer gewoon schoongemaakt. Dan gaat ineens de telefoon. Het is één van de ontvoerders, die belt dat ze weten waar R is. R komt erachter dat het telefoontje vanuit de lobby gepleegd is. Hij vlucht naar de lift, waar hij oog in oog komt te staan met de ontvoerders. R weet echter in een taxi te ontsnappen, en vraagt de taxichauffeur hem naar het Assembly Building te brengen.
7. Assembly Building (34.52- 38.33)	Bij de receptie van het Assembly Building vraagt R naar T. Als T aan komt lopen, bemerkt R dat dit niet dezelfde man is die hem de avond ervoor naar Townsend Estate had ontvoerd. T bevestigt dat hij daar wel woont, maar dat hij al maanden in een appartement logeert, mede omdat zijn vrouw, mevrouw Townsend, al jaren overleden is. Precies op het moment dat R hem wil vragen naar de man die hij de avond ervoor in zijn huis had gezien, wordt T door een van de ontvoerders in zijn rug gestoken met een mes. R probeert het mes uit T’s rug te trekken. Hierdoor wordt hij gezien als de moordenaar, en vlucht hij noodgedwongen weg van de plaats delict.
8. CIA (38.33- 41.29)	In een kantoor van de CIA bespreekt een gezelschap de moord op T. P bevestigt dat K nooit bestaan heeft, en dat V en zijn mannen R voor de verkeerde man hebben aangezien. De CIA-medewerkers, met P aan het hoofd, besluiten om niet meteen in te grijpen. Zij hadden K namelijk verzonnen om een andere agent te beschermen. De commotie komt hen dus niet verkeerd uit, aangezien zij via R dichterbij de bende van V komen. Helaas voor R ziet de CIA dus geen reden om hem te gaan beschermen.
9. Trein (41.29- 1.00.21)	Op een treinstation vertelt R aan zijn moeder dat hij met de trein naar Chicago gaat. Hier wil hij proberen K te vinden, die volgens het Plaza Hotel daarheen verhuisd is. R probeert een kaartje voor de trein te kopen, maar wordt ontdekt door een stel politiemensen. Hij vlucht de trein in, en weet zo weg te komen. Tijdens de reis ontmoet hij E, die hem tot twee keer toe beschermt van de politie. Ze dineren samen in de trein en lijken gevoelens voor elkaar te hebben. Ze spenderen de nacht dan ook samen. Schijn bedriegt echter: E geeft een briefje mee aan een conducteur, dat uitkomt bij V. Op het briefje vraagt E wat ze nu met R aan moet. E werkt dus voor V.
10. Station Chicago (1.00.21- 1.06.17)	Verkleed als tassendrager stapt R de trein uit. Hij heeft E de avond ervoor uitgelegd wat er zoals gebeurd is. E heeft hem beloofd dat ze zal helpen K te bellen en een afspraak met hem te maken. Terwijl R zich verkleedt belt ze niet K, maar L, die haar instructies geeft. Als R verkleed en geschoren terugkomt, informeert E hem over de ontmoeting met K. R vraagt haar wanneer ze elkaar weer zullen zien, maar E, zichtbaar emotioneel, wuift hem weg. Ze weet immers dat het niet goed zal aflopen met R.
11. Bushalte (1.06.17- 1.16.00)	R komt met de bus aan bij een verlaten bushalte in een volstrekt verlaten woestijnlandschap. Af en toe rijden er auto’s op volle snelheid voorbij, en in de achtergrond vliegt er een sproeivliegtuigje over een akker. Dan komt een auto achter een graanveld vandaan gereden. De auto stopt en M1 stapt uit. R spreekt hem aan, omdat hij denkt dat M1 K zal zijn. Dit blijkt niet zo te zijn; M1 is er alleen om de bus te pakken. Als M1 met de bus vertrokken is, komt het sproeivliegtuigje op volle snelheid aanvliegen in de richting van R. R weet het vliegtuigje op het laatste moment te ontwijken. Tot twee keer toe wordt R door het vliegtuigje beschoten. Hierna rent R het graanveld in. Het vliegtuigje blijft naar hem op zoek, en sproeit stof over het graanveld. R ziet in de verte een vrachttanker aan komen rijden. Dit brengt hem ertoe het graanveld te verlaten en de tanker tot stoppen te manen. De tanker rijdt R net niet aan, maar het vliegtuigje vliegt in op een van de tanks en ontploft. R weet nog net te ontsnappen, en steelt een auto van een zojuist gearriveerde omstander om de rampplek te kunnen ontsnappen.
12. Ambassade Hotel (1.16.00- 1.25.28)	R komt aan in het Ambassade Hotel en vraagt naar K. Hij krijgt te horen dat K al vanaf die ochtend uitgecheckt was. Hierop concludeert hij dat E hem waarschijnlijk niet meer gesproken heeft. Hij ziet E in de lobby en volgt haar naar haar kamer. E blijkt zichtbaar opgelucht dat R nog leeft. Ze nodigt hem uit binnen te komen, en geeft hem iets te drinken. Dan wordt ze plots gebeld. Ze schrijft een adres op en zegt tegen R dat ze elkaar niet meer kunnen zien. R vraagt of hij eerst nog mag douchen. Dit keurt E goed. In de tussentijd ontvlucht ze het hotel. R was echter ook niet aan het douchen, en kon zodoende het adres achterhalen dat E had opgeschreven.
13. Veilinghuis (1.25.28- 1.34.08)	R komt aan bij een veilinghuis, waar hij E, V en L samen aantreft. Hij confronteert hen, en vertelt V over zijn nacht met E. V lijkt niet onder de indruk, maar E reageert emotioneel. V en L blijken aanwezig te zijn bij de veiling om een beeldje op te kopen.  Als R wil weglopen, ziet hij dat de bende hem ingesloten heeft. Om toch te kunnen ontsnappen, creëert hij oproer tijdens de veiling. De veilingmeester laat de politie bellen om R te arresteren. Dit geeft R de mogelijkheid uit handen van V en L te blijven. Terwijl hij wordt meegenomen door de politie belt P, die blijkbaar ook aanwezig was, vanuit een telefooncel naar een onbekend persoon.
14. Northwest Airport (1.34.08- 1.40.40)	R zit in de politieauto met twee agenten, en bekent dat hij de moordenaar van T is. In plaats van naar het politiebureau wordt R  naar het vliegveld gebracht. Hier ontmoet R P, die hem uitlegt dat K nooit bestaan heeft, en dat V overheidsgeheimen heeft gesmokkeld. P vraagt R om mee te gaan naar Mt. Rushmore om de zaak op te lossen. In eerste instantie weigert R, maar wanneer hij hoort dat E  een dubbelagente is voor de CIA stemt hij toch toe. Haar leven is nu immers in gevaar.
15. Uitkijkpunt Mt. Rushmore (1.40.40- 1.46.20)	P en R wachten samen op de komst van V, L en E. Wanneer ze gearriveerd zijn, confronteert R V en zegt hij dat hij weet van V’s plannen. Hij wil V een veilige aftocht geven in ruil voor E. V weigert, waarop R besluit E zelf te confronteren. E voelt zich aangevallen en schiet R tweemaal in zijn maag. Vervolgens vlucht ze weg. V en L gaan er ook vandoor, bang om anders door de politie opgepakt te worden. P bevestigt voor de inmiddels aangerende omstanders dat R overleden is. R wordt in een ziekenauto afgevoerd.
16. Bos (1.46.20- 1.51.46)	De ziekenauto komt aan in een bos, waar E ook aanwezig blijkt. R leeft nog, en er wordt bevestigd dat de moord op R een list was om V en L te overtuigen van K’s dood. R en E zoenen gepassioneerd, tot R erachter komt dat E die avond met V het land uit gaat vluchten. R wist hier niks van; P had het bewust achtergehouden zodat hij mee zou werken. R is zwaar ontstemd en verzet zich tegen E’s vertrek, maar E vlucht weg in haar auto en R wordt buiten westen geslagen door een agent.
17. Ziekenhuis (1.51.46- 1.55.00)	R zit in een kamertje in het ziekenhuis als P binnenkomt en hem zijn pak bezorgt. R verklaart dat hij stom bezig is geweest en dat hij nu bereid is om mee te werken. Hij vraagt P een drankje voor hem te halen. Zodra P de kamer uitloopt trekt R zijn pak aan en ontsnapt hij via het raam.
18. Vandamm Estate (1.55.00- 2.09.28)	R laat zich door een taxi naar het huis van V brengen. Hier aangekomen weet hij op het dak te klimmen, waardoor hij een gesprek in de woonkamer kan afluisteren. Hij hoort dat de overheidsgeheimen verborgen waren in het beeldje dat V en L tijdens de veiling voor veel geld hadden opgekocht. L overtuigt V er vervolgens van dat E niet te vertrouwen is. Hij is er namelijk achter gekomen dat het pistool van E losse flodders bevatte. R slaagt erin E’s kamer te bereiken. Hij waarschuwt haar dat de bende haar dubbelspel doorheeft, en smeekt haar niet met het vliegtuig mee te gaan. E gaat toch naar V en L toe. Wanneer R haar wil redden wordt hij onder schot gehouden door de huishoudster. Hij weet te ontkomen en rijdt op E, V en L af, die net het vliegtuig in wilden stappen. E pakt het beeldje af van V en rent naar de auto van R toe.
19. Mt. Rushmore (2.09.28- eind)	R en E rijden weg met het beeldje, maar worden achtervolgd door de bende. Zodra ze niet verder kunnen rijden gaan ze te voet verder. Wanneer het bos ophoudt ontdekken ze dat ze boven op Mt. Rushmore staan. Ze kunnen niks anders doen dan naar beneden klimmen. Een van de achtervolgers weet R en E  te verrassen, en raakt in gevecht met R. Na een stevig gevecht weet R zijn belager van zich af te duwen, waarna hij van Mt. Rushmore valt. In de tussentijd heeft L E in haar greep, en duwt hij haar ook van de berg. E weet zich echter nog net vast te houden aan een uitsteeksel. R probeert E naar boven te tillen, maar L gaat op R’s voet staan. Net als R E gedwongen los zal moeten laten klinkt er een schot en valt L dood neer. De politiemensen, in het gezelschap van P, hebben L neergeschoten. Ook V is reeds opgepakt. R trekt E omhoog, waarna het beeld schakelt over naar een coupe in een rijdende trein.  R en E zitten samen als geliefden op een bed. Dit beeld besluit North by Northwest met een happy ending.

Personages

R = Roger Thornhill
K = George Kaplan
T = Lester Townsend
V = Vandamm
E= Eve Kendall
L= Leonard
P= Professor (Hoofd van de CIA)
M1= De man die Thornhill ontmoet in het woestijnlandschap, zie ook de shot-voor-shotanalyse

Uitleg afbakening sequenties

 Voor de afbakening van de film in sequenties hebben wij de film ingedeeld in negentien narratieve eenheden. Elke eenheid heeft een begin, midden en eind en een eigen narratieve rol in de film. Om deze eenheden te kunnen onderscheiden hebben we gekeken naar de specifieke narratieve inhoud per sequentie en het grotere geheel van het plot. Een goed voorbeeld van een sequentie die belangrijk is voor het overkoepelende plot is sequentie acht. In het laatste shot van sequentie zeven vlucht R een taxi in na de moord op T. De volgende sequentie omvat een groep mannen van de CIA, die de gebeurtenissen uit sequentie zeven bespreken. Deze mannen zijn nog niet eerder in de film voorgekomen, maar spelen in sequentie acht een cruciale rol. Zij leggen namelijk de gebeurtenissen van sequentie zeven en voorafgaande sequenties uit. We hebben hier dus duidelijk te maken met een afbakening naar een nieuwe sequentie, die ons helpt om met nieuwe narratieve inhoud het plot beter te begrijpen. De meeste sequenties hebben echter als narratieve rol een nieuw narratief element te introduceren binnen de overkoepelende plot. Een goed voorbeeld hiervan is sequentie negen. Hierin wordt binnen de overkoepelende plot van de gezochte R een nieuw narratief element toegevoegd, namelijk het liefdesverhaal tussen R en E.

Bij deze twee voorbeelden is alleen gekeken naar narratieve elementen. Dit maakt het al wel mogelijk sequenties grof van elkaar te onderscheiden, maar nog niet om specifieke tijdstippen te benoemen die de overgangen tussen sequenties markeren. Om dit mogelijk te maken hebben wij tevens gekeken naar de stilistische elementen binnen North by Northwest. We hebben aandacht besteed aan abrupte veranderingen in locatie, tijd en geluid, overduidelijk gebruik van overgangen (bijv. fade-ins en fade-outs) en het gebruik van props. Per stilistisch element zullen we nu een voorbeeld geven van de manier waarop het betreffende element is gebruikt bij een sequentieovergang.

Een goed voorbeeld van de wijze waarop de abrupte verandering van tijd en locatie een afbakening aangeeft, betreft de overgang van sequentie veertien naar vijftien (die van Northwest Airport naar het uitkijkpunt van Mt. Rushmore). In sequentie veertien is het duidelijk nacht en staan R en P op Northwest Airport. Op het volgende (pov-)shot is het weer dag, en zien we hoe R Mt. Rushmore bekijkt. Een duidelijke afbakening door een verschil in geluid vinden we in de overgang van sequentie drie naar vier. Alhoewel de locatie ook verandert, is ze voor de overgang niet doorslaggevend. De achtergrondgeluiden maken hier duidelijk dat er een afbakening nodig is. In sequentie drie hoor je harde sirenes en spannende achtergrondmuziek. De abrupte stilte na deze luide en doordringende geluiden geeft aan dat er sprake is van een nieuwe sequentie. Een andere manier waarop wij de afbakeningen hebben bepaald, is door te kijken naar het gebruik van overgangen. Een goed voorbeeld is de dissolve die Hitchcock gebruikt tussen sequenties vijftien en zestien. De locatie verandert nauwelijks, maar de dissolve brengt ons ertoe te spreken van een nieuwe sequentie. Tot slot is er nog het gebruik van specifieke, functionele objecten (props) om een afbakening aan te geven.[12] In deze film spelen vervoersmiddelen een grote rol. Het viel ons op dat iedere keer als R in een vervoersmiddel stapt er een sequentie begint of eindigt. Ook als het niet bijdraagt aan de plot laat Hitchcock zien dat R een auto of taxi in-of uitstapt. Voorbeelden hiervan zijn door heel de film heen te vinden, maar het duidelijkst is de afbakening tussen sequentie achttien en negentien. Daar is het in de auto stappen het enige stilistische element dat naast de narratieve overgang de afbakening ondersteunt.

 

Bijlage 2: Shot-voor-shotanalyse

Shot		Montage	Camera			Inhoud	Geluid	Dialoog	Mise-en-scène
Nr.	Duur(in sec)	Overgang	Kader	Standpunt	Beweging		M/T/G[13]
1	50	Fade-in	H	ELS	–	R arriveert met de bus op locatie	G:Geluid van de rijdende bus	–	Op locatie gefilmd, niet in de studio. Belichting lijkt natuurlijk te zijn.De ELS benadrukt de verlatenheid.
2	6	–	L	LS	–	R observeert omgeving rechts	G:Idem aan shot 1 (geluid van de rijdende bus)	–	R heeft een net kostuum aan. Dit benadrukt dat hij niet op deze plaats thuis hoort.De ongemakkelijkheid waarmee hij om zich heen kijkt, benadrukt tevens dat hij hier niet thuis hoort.
3	4	–	N	ELS	–	POV: bus rijdt weg	G:Idem aan shot 1 (geluid van de rijdende bus)	–	R is nu helemaal alleen.
4	4	–	N	MS	–	R observeert omgeving links	G:Voetstappen van R	–	Geluid van voetstappen benadrukt de verlatenheid.
5	3	–	N	ELS	–	POV: veld	–	–	Lege setting; opnieuw wordt de verlatenheid benadrukt.
6	3	–	N	MS	–	R observeert omgeving voor hem	G:Voetstappen van R	–	Voetstappen benadrukken verlatenheid.
7	4	–	N	ELS	–	POV: veld	–	–	Lege setting benadrukt verlatenheid.
8	3	–	N	MS	–	R observeert omgeving achter hem	G:Voetstappen van R	–	Voetstappen benadrukken verlatenheid.
9	4	–	N	ELS	–	POV: veld met sproeivliegtuig in de lucht	G:Geluid van sproeivliegtuig	–	Lege setting benadrukt verlatenheid.
10	7	–	N	MS	–	R observeert gehele omgeving waarna blik rechtsvoor blijft rusten	G:Geluid van sproeivliegtuig en voetstappen van R	–	Voetstappen benadrukken verlatenheid.
11	3	–	N	ELS	–	POV: veld met wegwijzer	G:Geluid van sproeivliegtuig)	–	Lege setting benadrukt verlatenheid.
12	2	–	N	MS	–	R kijkt links	G:Geluid van sproeivliegtuig en voetstappen van T	–	Voetstappen benadrukken verlatenheid.
13	3	–	N	LS (wide shot)	–	POV: auto 1 komt aanrijden	G:Geluid van rijdende auto 1	–	–
14	2	–	N	MS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 13 (geluid van rijdende auto 1)	–	Doordat R zijn romp omhoog beweegt terwijl hij naar de auto kijkt, wordt het duidelijk dat hij hoopt dat Kaplan in deze auto zit.
15	2	–	N	MS	Tilt	POV: auto 1 rijdt R voorbij	G:Idem aan shot 13 (geluid van rijdende auto 1)	–	–
16	2	–	N	MS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 13 (geluid van rijdende auto 1)	–	–
17	5	–	N	ELS	–	POV: auto 1 verdwijnt uit zicht	G:Idem aan shot 13 (geluid van rijdende auto 1)	–	–
18	4	–	N	MS	–	R kijkt	G:Voetstappen van R	–	–
19	3	–	N	ELS	–	POV: veld aan de voorzijde van R	–	–	Lege setting benadrukt verlatenheid.
20	3	–	N	MS	–	R kijkt naar rechts	G:Voetstappen van R	–	–
21	4	–	N	ELS	–	POV: auto 2 komt aanrijden	G:Geluid van rijdende auto 2	–	–
22	2	–	N	MS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 21 (geluid van rijdende auto 2)	–	–
23	4	–	N	LS	–	POV: auto 2 komt dichterbij	G:Idem aan shot 21 (geluid van rijdende auto 2)	–	–
24	3	–	N	MS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 21 (geluid van rijdende auto 2)	–	Doordat R zijn handen bijna uit zijn zakken haalt, geeft dit aan hij weer hoopvol is dat Kaplan in deze auto zal zitten.
25	2	–	N	MS	–	POV: auto 2 rijdt R voorbij	G:Idem aan shot 21 (geluid van rijdende auto 2)	–	–
26	3	–	N	MS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 21 (geluid van rijdende auto 2)	–	R plaatst zijn handen weer terug in zijn zakken. Dit benadrukt dat zijn hoop weer weg is.
27	3	–	N	L à ELS	–	POV: auto 2 rijdt verder en van diezelfde kant komt auto 3 aanrijden	G:Geluid van rijdende auto’s 2 en 3	–	–
28	4	–	N	MS	–	R kijkt	G:Geluid van rijdende auto 3	–	Doordat R even van de auto wegkijkt, lijkt het alsof hij twijfelt aan het al dan niet opdagen van Kaplan.
29	3	–	N	ELS	–	POV: auto 3 komt dichterbij	G:Idem aan shot 28 (geluid van rijdende auto 3)	–	–
30	4	–	N	MS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 28 (geluid van rijdende auto 3)	–	–
31	3	–	N	ELS	–	Auto 3 rijdt R voorbij, waarna een stofwolk opwaait	G:Idem aan shot 28 (geluid van rijdende auto 3)	–	–
32	3	–	N	MS	–	R heeft last van stofwolk waarna hij vooruit kijkt	G:Idem aan shot 28 (geluid van rijdende auto 3)	–	–
33	4	–	N	LS	–	POV: veld met auto 4	G:Geluid van rijdende auto 4	–	–
34	4	–	N	MS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 33 (geluid van rijdende auto 4)	–	–
35	4	–	N	ELS	–	POV: auto 4 maakt een bocht richting R	G:Idem aan shot 33 (geluid van rijdende auto 4)	–	–
36	2	–	N	MS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 33 (geluid van rijdende auto 4)	–	–
37	4	–	N	ELS	–	POV: auto 4 rijdt richting R	G3:Idem aan shot 33 (geluid van rijdende auto 4)	–	–
38	3	–	N	MS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 33 (geluid van rijdende auto 4)	–	–
39	4	–	N	ELS	–	POV: auto 4 stopt  waarna de passagiersdeur open gaat en M1 aanstalten maakt tot uitstappen	G:Geluid van rijdende auto 4, geluid van rem	–	–
40	3	–	N	MS	–	R kijkt	–	–	Weer haalt R de handen uit de zakken. Hij is dus weer hoopvol dat het deze keer Kaplan zal zijn.
41	5	–	N	LS	–	M1 slaat de passagiersdeur dicht en zwaait naar de vrouwelijke chauffeur, die achteruit begint te rijden	G:Geluid van wegrijdende auto 4	–	–
42	2	–	N	MS	–	R kijkt	G:Geluid van rijdende auto 4	–	–
43	2	–	N	LS	–	POV: auto 4 keert	G:Idem aan shot 42 (geluid van rijdende auto 4)	–	–
44	2	–	N	MC	–	R kijkt	G:Idem aan shot 42 (geluid van rijdende auto 4)	–	–
45	3	–	N	LS	–	POV: M1 loopt vooruit en ziet R	G:Idem aan shot 42 (geluid van rijdende auto 4)	–	–
46	3	–	N	MC	–	R kijkt	G:Idem aan shot 42 (geluid van rijdende auto 4)	–	–
47	5	–	N	LS	–	R staat tegenover M1	–	–	Doordat R en M1 tegenover elkaar staan wordt de spanning vergroot (“is dit Kaplan of niet?”).
48	4	–	N	MC	–	R kijkt	–	–	Doordat R zijn jasje open gooit en met zijn handen beweegt, geeft hij een gespannen en ongemakkelijke indruk.
49	3	–	N	MLS (wide shot)	–	M1 kijkt naar R	–	–	Doordat R en M1 elkaar zwijgend aankijken, wordt de spanning groter.
50	7	–	N	MS	Tracker	R loopt op M1 af	–	–	–
51	2	–	N	LS	Tracker	POV: M1	–	–	–
52	3	–	N	MS	Tracker	R loopt	–	–	–
53	2	–	N	LS	Tracker	POV: M1	–	–	–
54	19	–	N	MS	Tracker	R komt bij M1 aan	T en G:dialoog R en M1 geluid van vliegend sproeivliegtuig	R: Hi. Hot day.M1: I’ve seen worse. R: Are you supposed to be meeting someone here? M1: I’m waiting for the bus. It’s due any minute. R: Oh. M1: Some of them crop-…	–
55	4	–	N	LS	–	POV: veld en sproeivliegtuig	T en G:M1 praat Geluid van vliegend sproeivliegtuig	M1: … duster pilots get rich if they live long enough.	–
56	11	–	N	MLS	–	R en M1 kijken naar het sproeivliegtuig	T en G:dialoog R en M1 Geluid van vliegend sproeivliegtuig	R: Yeah. And eh… Then your name isn’t Kaplan?M1: Can’t say it is cause it ain’t. Here she…	–
57	2	–	N	ELS	–	POV: Bus komt aanrijden	T en G:M1 praat Geluid van rijdende bus en vliegend sproeivliegtuig	M1: … comes. Right on time.	–
58	7	–	N	MLS	–	M1 kijkt naar het sproeivliegtuig, terwijl R naar M1 kijkt	T en G:dialoog R en M1 Geluid van rijdende bus en vliegend sproeivliegtuig	M1: That’s funny.R: What? M1: That plane’s dusting crops where there ain’t no crops.	Door de opmerking van M1 wordt duidelijk gemaakt dat er iets niet klopt. Hierdoor is er sprake van spanningsopbouw.
59	5	–	N	ELS	–	POV: veld en sproeivliegtuig	G:Geluid van rijdende bus en vliegend sproeivliegtuig	–	–
60	2	–	N	MLS	–	R en M1 kijken naar het sproeivliegtuig en de bus	GIdem aan shot 59 (geluid van rijdende bus en vliegend sproeivliegtuig)	–	–
61	3	–	N	MLS	–	POV: bus arriveert	GIdem aan shot 59 (geluid van rijdende bus en vliegend sproeivliegtuig)	–	–
62	21	–	N	MLS	–	M1 stapt in de bus waarna deze wegrijdt.	GIdem aan shot 59 (geluid van rijdende bus en vliegend sproeivliegtuig)	–	R kijkt op zijn horloge. Dit geeft aan dat hij ongeduldig begint te worden.
63	5	–	N	ELS	Lichte tilt	POV: sproeivliegtuig draait	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig	–	Zodra R weer alleen is, begint het sproeivliegtuig zijn aanval. R is dus zelfs alleen niet veilig.
64	2	–	N	MS	–	R kijkt naar sproeivliegtuig	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
65	4	–	N	ELS	Lichte tilt	POV: sproeivliegtuig vliegt richting R	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
66	2	–	N	MS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
67	3	–	N	LS	–	POV: sproeivliegtuig komt dichterbij	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
68	4	–	N	MS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	Doordat R zijn romp omhoog beweegt, wordt duidelijk dat hij alert is.
69	2	–	N	MS	–	POV: sproeivliegtuig komt heel dichtbij	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
70	1	–	N	MS	–	R draait zich om	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
71	3	–	N	MS	–	R laat zich vallen en sproeivliegtuig vliegt over R heen	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
72	3	–	N	MS	–	POV: sproeivliegtuig vliegt verder	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
73	3	–	N	MS	–	R zet zich op één knie, klaar om op te staan	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
74	3	–	N	LS	–	POV: sproeivliegtuig zet een draai in	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
75	2	–	N	LS	Lichte pan	R staat op	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
76	2	–	N	ELS	Lichte tilt	POV: sproeivliegtuig maakt draai af	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
77	2	–	N	MLS	–	R kijkt	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
78	2	–	N	LS	–	POV: sproeivliegtuig nadert weer	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
79	2	–	N	MLS	Tilt	R laat zich weer neervallen	G:Idem aan shot 63 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
80	5	–	L	MS	–	Sproeivliegtuig vliegt over hem heen en schiet op R	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig en van schoten	–	–
81	5	–	L	LS	Tilt	POV: sproeivliegtuig vliegt verder en zet een draai in	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig	–	–
82	2	–	L	MS	–	R kijkt achter zich	G:Idem aan shot 79 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
83	2	–	L	LS	–	POV: auto 5 komt aanrijden	G:Geluid van rijdende auto 5	–	–
84	1	–	L	MS	–	R staat op	G:Idem aan shot 83 (geluid van rijdende auto 5)	–	–
85	8	–	N	MS à LS	Pan	R rent richting de weg en zwaait naar auto 5	G:Idem aan shot 83 (geluid van rijdende auto 5)	–	–
86	5	–	N	MS	–	Auto rijdt voorbij en R kijkt omhoog	G:Geluid van rijdende auto 5 en vliegend sproeivliegtuig	–	–
87	3	–	L	ELS	–	POV: sproeivliegtuig draait	G: Geluid van vliegend sproeivliegtuig	–	–
88	13	–	N	MLS à MS	Tracker	Sproeivliegtuig maakt draaiing af en er vindt een achtervolging van R door het sproeivliegtuig plaats	G:Idem aan shot 87(geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
89	5	–	L	MLS	–	R valt op de grond en vliegtuigje schiet	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig en schoten	–	–
90	2	–	L	ELS	–	POV: graanveld	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig	–	–
91	1	–	L	MLS	–	R tracht overeind te komen	G:Idem aan shot 90 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
92	3	–	N	LS	Lichte pan	R rent weg	G:Idem aan shot 90 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
93	5	–	N	MS	Tracker	R rent	G:Idem aan shot 90 (geluid van vliegend sproeivliegtuig)	–	–
94	2	–	L	LS	–	R rent het graanveld in	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig en graan dat aan de kant geduwd wordt	–	–
95	3	–	H	LS	–	R baant zich een weg door het veld	G:Idem aan shot 94 (geluid van vliegend sproeivliegtuig en graan dat aan de kant geduwd wordt)	–	–
96	7	–	L	MS	Lichte pan	R duikt in het veld neer	G:Idem aan shot 94 (geluid van vliegend sproeivliegtuig en graan dat aan de kant geduwd wordt)	–	–
97	4	–	L	LS	–	Sproeivliegtuig vliegt laag over het veld	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig en wind dat door het graan raast	–	–
98	15	–	L	MS	–	Sproeivliegtuig vliegt over R heen, waarna R opgelucht lijkt te zijn, maar zijn uitdrukking wordt bezorgder	G:Idem aan shot 97 (geluid van vliegend sproeivliegtuig en wind dat door het graan raast)	–	Eerst kijkt R met een lichte glimlach die aangeeft dat hij denkt dat het vliegtuig weg is. Zijn uitdrukking wordt daarna moeilijker; dit geeft aan dat er iets niet goed zit. Hij ziet dan al wat de kijker in shot 99 pas te zien krijgt.
99	4	–	L	ELS	–	Sproeivliegtuig draait	Geluid van vliegend sproeivliegtuig	–	–
100	4	–	N	MS	–	R kijkt	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig	–	–
101	6	–	L	LS	–	Sproeivliegtuig komt laag over het veld aanvliegen en neemt een stofwolk mee	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig en wind dat door het graan raast	–	–
102	13	–	N	MS	Lichte pan	R heeft last van de stofwolk en draait zich om op te kunnen staan	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig, wind dat door het graan raast en R die hoest	–	–
103	4	–	N	MLS à MS	–	R baant zich een weg naar het uiteinde van het veld en kijkt door het graan heen	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig en graan dat aan de kant geduwd wordt	–	–
104	2	–	N	ELS	–	POV: vrachtauto nadert	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig en rijdende vrachtauto	–	–
105	4	–	N	MS	–	R rent het veld uit, richting de weg	G:Idem aan shot 104 (geluid van vliegend sproeivliegtuig en rijdende vrachtauto)	–	–
106	4	–	N	ELS	–	R rent	G:Idem aan shot 104 (geluid van vliegend sproeivliegtuig en rijdende vrachtauto)	–	–
107	2	–	L	ELS	–	Sproeivliegtuig zet draaiing in	G:Idem aan shot 104 (geluid van vliegend sproeivliegtuig en rijdende vrachtauto)	–	–
108	1	–	L	MS	–	R rent de weg op, recht voor vrachtauto en zwaait naar de vrachtauto om die te laten stoppen	G:Idem aan shot 104 (geluid van vliegend sproeivliegtuig en rijdende vrachtauto)	–	–
109	3	–	L	LS	–	Sproeivliegtuig draait verder	G:Idem aan shot 104 (geluid van vliegend sproeivliegtuig en rijdende vrachtauto)	–	–
110	2	–	N	MS	–	R gebaart naar vrachtauto dat deze moet stoppen	G:Geluid van rijdende en toeterende vrachtauto	–	–
111	2	–	N	ELS à LS	–	POV: vrachtauto nadert	G:Geluid van rijdende vrachtauto	–	–
112	1	–	N	MS	–	Idem aan 110 (R gebaart naar vrachtauto dat deze moet stoppen)	G:Geluid van rijdende en toeterende vrachtauto	–	–
113	1	–	N	MLS à MS	–	POV: vrachtauto nadert	G:Idem aan 112 (geluid van rijdende en toeterende vrachtauto)	–	–
114	1	–	N	MS	–	Idem aan 110 (R gebaart naar vrachtauto dat deze moet stoppen, deze keer iets panischer)	G:Idem aan 112 (geluid van rijdende en toeterende vrachtauto)	–	–
115	1	–	N	CU à ECU	–	POV: vrachtauto komt heel dichtbij	G:Idem aan 112 (geluid van rijdende en toeterende vrachtauto)	–	–
116	1	–	N	CU	Zoom	R valt	G:Idem aan 112 (geluid van rijdende en toeterende vrachtauto)	–	De enige close up van R in de sequentie die zo dichtbij komt. Geeft zijn paniek aan en benadrukt dat de vrachtauto hem (bijna) omver rijdt.
117	1	–	N	MS	–	R valt onder vrachtauto	G:Idem aan 112 (geluid van rijdende en toeterende vrachtauto)	–	–
118	2	–	N	MS	–	R ligt onder vrachtauto en vrachtauto stopt. R ziet het sproeivliegtuig.	G:Geluid van remmende vrachtauto	–	–
119	2	–	N	LS	–	POV: sproeivliegtuig nadert.	G:Geluid van vliegend sproeivliegtuig	–	–
120	1	–	N	LS	–	Sproeivliegtuig crasht in achterste tank van het busje	G:Geluid van vliegtuig dat de tank inrijdt	–	–
121	2	–	N	LS	–	De tank schiet in brand.	G en M:Geluid van in exploderend vliegtuig Spannende en bombastische muziek	–	–
122	6	–	N	LS	–	M2 en M3 stappen uit de vrachtauto en R komt onder de vrachtauto uit. M2 en M3 rennen weg	T en M:M2 schreeuwt Spannende en bombastische muziek	M2: Get out of here! The other tank may blow!	De kostuums van M2 en M3 geven aan dat het arbeiders zijn die voor hun bedrijf onderweg zijn. Hierdoor lijken zij verstand te hebben van de tanks, waardoor hun uitspraak een goede indicatie lijkt van wat er gaat gebeuren.
123	2	–	N	ML	Tracker	M2 en M3 rennen richting veld	M:Spannende en bombastische muziek	–	–
124	2	–	N	ML à LS	–	R rent van de vrachtauto weg terwijl er kleine ontploffinkjes plaatsvinden	G en M:Geluid van ontploffinkjes en vuur Spannende en bombastische muziek	–	–
125	9	–	N	LS	–	Auto’s 6 en 7 komen aan en R gaat erop af. M4 stapt uit auto 6 terwijl M5, 6 en V uit auto 7 stappen. R wijst hen op de vrachtauto.	G, T en M:Geluid van vuur M4 praat Spannende en bombastische muziek	M4: What happened?	Door de kostuums lijken M4, M5, M6 en V mensen die uit deze regio komen.
126	2	–	N	ML	–	POV: tweede tank in brand	G en M:Geluid van vuur Spannende en bombastische muziek	–	–
127	10	–	N	ML	–	R loopt achteruit terwijl M4, M5, M6 en V vooruit lopen	G en M:Idem aan shot 123 (geluid van vuur Spannende en bombastische muziek)	–	Doordat R achteruit loopt en M4, M5, M6 en V ontstaat er een tweedeling die benadrukt dat R zich van deze groep af gaat scheiden.
128	6	–	N	LS	–	M4, M5, M6 en V lopen vooruit	G en M:Geluid van vuur en dichtslaande autodeur Spannende en bombastische muziek	–	We horen het geluid van een dichtslaande autodeur en een startende auto, terwijl de auto niet in beeld is. Dit geeft een indicatie van wat er gaat gebeuren.
129	4	–	N	MLS	–	R rijdt in auto 6 weg	G en M:Geluid van vuur en rijdende auto Spannende en bombastische muziek	–	–
130	3	–	N	LS	–	M4 ziet R in zijn auto wegrijden en rent erop af	G, T en M:Geluid van vuur en rijdende auto M4 roept Spannende en bombastische muziek	M4: Hey!	–
131	4	–	N	L à EL	–	M4 rent achter auto 6 aan, maar vertraagt terwijl de auto met R daarin steeds verder uit het zicht verdwijnt	G, T en M:Idem aan shot 127 (geluid van vuur en rijdende auto) M4 roept Spannende en bombastische muziek	M4: Come back! Hey! Come back! Come back! Hey!	–
		Fade-out

Bijlage 3: overzicht gebruikte afkortingen

In de shot-voor-shotanalyse wordt gebruik gemaakt van terugkerende afkortingen. Deze bijlage geeft een overzicht van de gebruikte afkortingen.

Camera

Kader: H staat voor hoog, L voor laag en N voor neutraal.
Standpunt: Bij het benoemen van de camerastandpunten zijn we uitgegaan van de indeling van David Bordwell en Kristin Thompson.[14] ECU, MC en CU staan dan voor extreme, medium en normale close-up. MS, MLS, LS en ELS staan voor medium, medium long, long en extreme long shot.

Inhoud

R staat voor Roger Thornhill[15]. POV staat voor point of view. M staat voor man (genummerd op volgorde van verschijnen in de sequentie), V voor vrouw.

Geluid/muziek

M staat voor muziek. T staat voor gesproken taal, oftewel ‘speech’. Met G doelen we op overige omgevingsgeluiden, oftewel op noise.[16]

Bijlage 4: belangrijkste stills sequentie

Still 1/shot 1: De eerste (extreme long) shot van de sequentie benadrukt de eenzaamheid van een nietige Thornhill in een enorm en verlaten woestijnlandschap.

Still 2/shot 18: Er zijn een flink aantal normaal gekaderde medium shots die ongeveer deze beeldvulling hebben. Het belangrijkste aspect binnen deze shots betreft de mise-en-scène. Het nette kostuum van Thornhill contrasteert met het stoffige woestijnlandschap. We zien dat Thornhill hier niet thuishoort. Thornhill’s bedenkelijke blik bevestigt en versterkt deze aanname. 

Still 3/shot 9: In shot 9 zien en horen we voor de eerste keer het sproeivliegtuigje. Dit is erg vroeg in de sequentie; het duurt dan nog even voor het vliegtuigje Thornhill aanvalt. Het terugkerende achtergrondgeluid van de vliegtuigmotor in een groot aantal shots dient ter spanningsopbouw.

Still 4/shot 58: Hier zien we de ironische oneliner in beeld die mondeling bevestigt wat de kijker door beeld en geluid mogelijk reeds dacht: er klopt iets niet met het sproeivliegtuigje.

Still 5/shot 88: Iconische en herkenbare tracking shot van een door het sproeivliegtuigje achterna gezeten Thornhill. Van diens gezicht spreekt angst en inspanning, maar ook stugge vastberadenheid.

Still 6/shot 121: Deze still toont een belangrijke overgang. De aanwezigheid van louter noise wordt overstemd door de komst Bernard Hermann’s score. Het laatste sub-segment gaat van start, waarbij het decor drukker en luidruchtiger is dan daarvoor. Dat zien we al terug bij deze flinke explosie op de eerste still.

Still 7/shot 131: Waar Thornhill eerst zocht naar mensen in het verlaten woestijnlandschap, vlucht hij nu van ze weg. De aanslag heeft hem doen beseffen dat hij zijn leven nu echt niet meer zeker is.

Bijlage 5: korte inleiding North by Northwest

North by Northwest omvat de belevenissen van reclameman Roger Thornhill (Cary Grant). Thornhill’s leven verandert ingrijpend als hij door een smokkelbende wordt aangezien voor een geheim agent. Wat volgt kan gekarakteriseerd worden als een lange achtervolgingsfilm, waarin Thornhill als the wrong man zijn leven nooit echt zeker is, en constant moet vluchten als gevolg van de desastreuze persoonsverwisseling.[17] Tijdens zijn vlucht ontmoet Thornhill de mysterieuze Eve Kendall (Eva Marie Saint). Roger en Eve dienen diverse tegenslagen te overwinnen voordat ze elkaar definitief in de armen kunnen sluiten. Hitchcock’s romantisch-sadistische trekjes worden zichtbaar via de obstakels die hij telkens weer opwerpt voor de gedoemde geliefden.

Bijlage 6: North by Northwest en klassiek Hollywood

North by Northwest is een goed en duidelijk voorbeeld van een klassieke Hollywoodfilm. In het hoorcollege over Klassiek Hollywood zijn de belangrijkste kenmerken van klassieke Hollywoodfilms benoemd.[18] Deze kenmerken zijn stuk voor stuk terug te zien in North by Northwest. In de eerste plaats staan individuele personages centraal in het verhaal, en wordt hun handelen psychologisch gemotiveerd. Roger Thornhill staat centraal, en zijn handelen is op vele manieren geïnterpreteerd en uitgelegd. Raymond Bellour, wiens structuralistische analyse van The Birds gold als uitgangspunt voor de werkwijze van dit paper, stelde dat Thornhill in de film leidt aan een Oedipuscomplex en aan castratieangst.[19] Daar deze interpretaties niet de uitgangspunten van onze interpretatie zijn, zullen wij deze psychologische begrippen hier verder niet aan de orde laten komen. Een tweede kenmerk van Klassiek Hollywood betreft het bestaan van duidelijke oorzaak-gevolg relaties. Ook voor dit kenmerk is de film exemplarisch. Wanneer Thornhill niet abusievelijk was aangezien voor spion, had het hele verhaal niet plaatsgevonden. Doordat Thornhill Eve ontmoet, wordt hij onvermijdelijk meegesleept op het gevaarlijke pad naar hun uiteindelijke samenzijn. Zo zijn er nog genoeg voorbeelden te noemen van oorzaak-gevolg relaties die het verhaal vormgeven en voortdrijven. Een verhaal dat zich, zoals iedere Klassieke Hollywoodfilm, voortbeweegt richting een duidelijk einddoel. Dit gegeven betreft het derde en laatste kenmerk dat hier besproken wordt. In North by Northwest is het uiteindelijke doel de formatie van het man-vrouwkoppel. Thornhill en Kendall dienen vele tegenslagen te overwinnen, maar daarna kunnen ze eindelijk samenzijn. Hieruit blijkt de teleologie van de Klassieke Hollywoodfilm. We kunnen zodoende besluiten met de stelling dat North by Northwest op alle gebieden Klassiek Hollywood belichaamt. De drie belangrijkste kenmerken van deze periode zien we evident terug in deze film van Alfred Hitchcock.

Bijlage 7: Literatuurlijst

Bellour, Raymond, The Analysis of Film. Indiana: University Press, 2001.
Bordwell, David and Kristin Thompson, Film Art: An Introduction. New York: McGraw-Hill, 2013.
Bordwell, David and Kristin Thompson, Film History: An Introduction. New York: McGraw-Hill, 2010.

[1] Voor een korte plotomschrijving, zie bijlage 5.

[2] Raymond Bellour, The Analysis of Film (Indiana: University Press, 2001).

[3] Wanneer we het hebben over structuralisme, doelen we op de theoretische benaderingswijze die tracht de onderlinge relaties tussen losse elementen bloot te leggen. Het doel hiervan is betekenis van de structuur van een fenomeen te creëren.

[4] Bellour, The Analysis of Film, 28.

[5] Loudness wordt gebruikt om het volume/de hardheid van het geluid aan te geven. Bij sound perspective doelen we op de notie dat de hardheid van het geluid afhankelijk is van de nabijheid van de geluidsbron. Als het vliegtuigje in shot 9 op afstand vliegt, is het bijbehorende achtergrondgeluid nog zacht. Wanneer het vliegtuigje nadert, wordt het geluid harder. Zie: David Bordwell and Kristin Thompson, Film Art: An Introduction (New York: McGraw-Hill, 2013), 270, 292-293.

[6] Dit is te zien in de sequentie die voor de gekozen sequentie volgt; v.a. ca. 1.04.50.

[7] Judith Thissen, Hoorcollege week 1.

[8] Bordwell and Thompson, Film Art, 268.

[9] Bordwell and Thompson, Film Art, 284,288.

[10] Zodoende is dit het enige sub-segment waarin alle vormen van sound een rol spelen.

[11] Bordwell and Thompson, Film Art, 59-60.

[12] In dit verband kan de vraag gesteld worden of de vervoersmiddelen props of motieven zijn. Wij hebben gekozen voor het gebruik van de term prop, omdat er telkens verschillende vervoersmiddelen ten tonele verschijnen, die ieder hun eigen functie hebben binnen de betreffende sequentie. Wel kan over een motief gesproken worden als we het hebben over het algemene gebruik van de auto/taxi. Echter dit is minder toepasselijk op de specifieke afbakening van twee sequenties.

[13] M = muziek; T = gesproken taal; G = overige geluiden

[14] Bordwell and Thompson, Film Art, 190.

[15] T was hier waarschijnlijker geweest. Die verwijzing gebruikten we in het sequentieschema echter al voor (Lester) Townsend. Ook staat in de shot-voor-shotanalyse voor gesproken taal.

[16] Bordwell and Thompson, Film Art, 270.

[17] Het kiezen van een hoofdpersoon die onterecht ergens van wordt beschuldigd (= the wrong man) betreft een terugkerend element in een aantal Hitchcock-films.

[18] Laura Copier, Hoorcollege week 4.

[19] ‘’North by Northwest’’, last modified March 20, 2016, https://nl.wikipedia.org/wiki/North_by_Northwest.