De troosteloze leefomgeving van de vijftienjarige Eryk laat weinig te wensen over. Een stenen basketbalpleintje geeft nog de meeste kleur aan de vermetele contouren van een zielloos Pools dorpje. Buitenshuis en binnenhuis opereren in een afgebladderd continuüm. ”Alles is hier kapot, niets wordt meer gemaakt’, klinkt het uit de mond van Eryks getroebleerde moeder. Die uitspraak slaat net zo goed op het interieur als op de verstoorde familiedynamiek.
Cineaste Rosanne Pel kiest met langspeeldebuut Light as Feathers niet voor de gemakkelijkste weg. De film is een ruwe en oncomfortabele verkenning van een wereld waarin seksueel misbruik volautomatisch door de mazen van het net glipt. Sociale controle is een illusie en het zo gebruikelijke dader-slachtofferperspectief wordt welbewust op losse schroeven gezet. We kijken mee met Eryk (Erik Walny) zelf, een wat onbeholpen tiener die alleen de kunstmatig aangemeten masculiniteit van zijn vrienden en de roestende gezinsbanden van zijn jeugdjaren kent. In dit reddeloze milieu verhoudt Eryk zich tot Klaudia (Klaudia Przybylska), zijn twaalfjarige buurmeisje. Bescherming en geborgenheid blijven de mythes van een andere wereld.
De vraag is niet of we woede of onmacht moeten voelen; de vraag is of het zin heeft. Pel gaat in Light as Feathers uit van een strikt deterministische wereld, waarin alle ontwikkelingen in de lucht hangen en de setting dienst doet als een ijzeren kooi. Helaas is het precies dat onafwendbare noodlot dat de film haar kracht ontneemt. De acteurs spelen niet, ze zijn. Ze dragen hun eigen namen en zijn niet gecast op basis van hun merites.
Het probleem is daarbij niet zozeer dat deze ‘acteurs’ kwaliteiten missen, maar dat ze figureren in een rigide script zonder ademruimte. De beelden versterken dat: de korrelige beeldvoering en de wat plotsklaps gemonteerde homevideo-sequenties (vooral aan het begin) doen denken aan een semi-biografisch verslag van de dingen die voorbij gingen. Alsof we naar een tragische registratie van een recent verleden kijken. Lichte esthetiek komt hooguit van geforceerde visuele associaties, die opzichtig naar de filmtitel refereren.
Het pijnlijkste wapenfeit van Pel is dat ze seksueel misbruik in de kaders van haar filmwereld ontdoet de complexiteit die je bij zo’n open benadering van het thema verwacht. Light as Feathers mag de gebaande paden van vaste perspectieven dan ontregelen, op de achtergrond sluimert dezelfde misser die HBO-hit Big Little Lies in haar ontknoping ook al parten speelde. De verantwoordelijkheid voor het misbruik wordt wel degelijk bij Eryk zelf gelegd, maar het gebeurt in een eenduidige en verzachtende context van sociale voorwaarden. De film komt – misschien ongewild – over als een prototype voor het soort omstandigheden waarin jonge tieners hun gedrag haast gegarandeerd niet meer in de hand kunnen houden.
Is Light as Feathers de juiste film over het juiste thema op het juiste moment? Het is een volledig open vraag, die op het Nederlands Film Festival én daarbuiten hopelijk niet onbesproken zal blijven.
Light as Feathers [Rosanne Pel, 2018]. 86 min. Met Erik Walny, Ewa Makula, Klaudia Przybylska e.a.
Light as Feathers ging in première op Het Nederlands Film Festival. Streamingdienst Picl releaset de film op 4 oktober exclusief online, voor meer info klik je hier.