Enige tijd geleden deelde ik op mijn blog het Engelstalige essay ”Emotional truth over politics? the voice of the director in The Act of Killing”. Onlangs heb ik dit essay vertaald naar het Nederlands n.a.v. het programma ‘Shell Shock‘ in EYE Filmmuseum (22 maart-22 mei). Je kunt de vertaling hier terugvinden: klik.
Voor Cine.nl werkte ik mee aan een stuk over bijzondere essayfilms rond steden en herinneringen daaraan. Mijn bijdrage bestond uit een stukje over het bijna drie uur lange Los Angeles Plays Itself:
Natuurdocumentaire The Ancient Woods is meer dan een natuurdocumentaire. Dat ‘genre’, als je daar al van kunt spreken, lijkt nog altijd gemonopoliseerd door grootscheepse films en series als [Planet] Earth en Frozen Planet. De bewonderde blauwdrukken binnen die categorie hebben doorgaans twee dingen gemeen: de meest geavanceerde cameratechnologie zorgt ervoor dat we kúnnen zien, terwijl een voice-over met goddelijk tembre (meestal een man) ons vertelt wat we moéten zien. Waar ik persoonlijk nog altijd een zwak heb voor de visuele fijnzinnigheid en de natuurlijke schoonheid van dit soort films, voel ik me (te) vaak ook sterk gestuurd in mijn perceptie. Wanneer verlaat de mens zijn commentaarpositie, laat ze het grote vertellen over aan de natuur zelf? Het is precies in de wereld van die schurende conventie dat The Ancient Woods als geroepen komt.
Lees verder Recensie: The Ancient Woods [Mindaugas Survila, 2017]
We use storytelling to escape from our most bitter and indigestible truths. One of the constants in all the stories we tell, across all cultures, is this Star Wars morality: a division of the world into good and evil. Good guys and bad guys only exist in stories. Every act of evil throughout history has been committed by human-beings like us, and every time we divide the world into good guys and bad guys, we actively deceive ourselves. And it’s a dangerous lie, because it helps us run away from the unpleasant reality that evil is something human. (…)There are no evil people, there are only people who commit evil. Whenever we take that leap, from people who do evil to evil people, then we’re just using stories to escape from the things in ourselves that we cannot face up to.
-Joshua Oppenheimer-[1]
In 1965 and 1966, followers of Muhammad Suharto’s anti-communistic regime tortured and murdered at least half a million people.[2] The perpetrators were never officially punished for their crimes. History is always written by the victors, and in their grand narrative, justice has been done. This explains the surrealistic opening of Joshua Oppenheimers The Act of Killing (2012): Anwar Congo’s re-enacted execution on the rooftop (illustr. 1) is a horrifying showcase of a self-proclaimed war hero. What we may expect is regret, what we actually see is pride.[3]
Lees verder Emotional truth over politics? The voice of the director in The Act of Killing
Is de wereld van het beeld wezenlijk anders dan de wereld van de tekst? Sommige romanschrijvers zouden instemmend knikken – sommige filmmakers ook. Toch loopt de geschiedenis over van verrassende samenwerkingen tussen het geschrevene en het aanschouwelijke. Syntheses, zo je wilt. De tekst kan niet meer zonder het beeld, en wie het beeld ziet denkt aan de tekst. Een perfect voorbeeld van zo’n verbond vinden we in Botticelli: Inferno: een documentaire over de tekeningen die ’s werelds grootste poëzie een gezicht gaven.
Lees verder Recensie: Botticelli: Inferno [Artdoc, Ralph Loop, 2018]
De realiteit kan mensen voor de gek houden. L’Arrivée d’un train en gare de la Ciotat (1896), één van de eerste (kort)films ooit gemaakt, toont niets meer dan de aankomst van een stoomtrein op het lokale station. Toch brak er paniek uit in de Parijse zaal waar de vertoningen plaatsvonden. Bezoekers waren nog niet gewend aan misschien wel de belangrijkste eigenschap van film: de mogelijkheid om beweging te projecteren binnen een tweedimensionaal kader. De trein kon ieder moment het beeld verlaten en de ruimte betreden. Lees verder Recensie: Lumiere! L’Aventure Commence (2016) [Documentaire]
Het loont om een stad door andere ogen te bekijken. De fanatieke koopjesganger, de verdwaalde toerist; ze geloven in een wereld vol beeldschermpjes en beschouwen hun omgeving als vanzelfsprekend. De bergen afval die ze achterlaten vertrouwen ze blind aan de natuur toe.
Van het ochtendgloren tot de bloedrode zonsondergang – One Amazing Day toont één etmaal uit de natuurlijke cyclus van leven en dood, van eten of gegeten worden. Deze prachtige natuurdocumentaire is het vervolg op het veelgeprezen Earth (2007), een film die de standaard werd voor tal van naderhand gemaakte BBC-reeksen.
Lees verder Recensie: Earth: One Amazing Day (2017) [Documentaire]
In Wonders of the Sea verkent de Franse oceanograaf Jean-Michel Cousteau in het gezelschap van zijn zoon en dochter de geheimen van rijke onderwaterlandschappen. De koraalriffen van Fiji, de mangroves voor de westkust van Californië, het paradijselijke oord dat we de Bahama’s noemen – het is een droomreis die droombeelden oplevert. Terminator-icoon Arnold Schwarzenegger verzorgt een deel van de voice-over. Zijn acte de presénce komt met een knipoog, maar ook met een wat ondankbare taak: het onderstrepen van een boodschap die (natuur)documentairemakers vandaag de dag niet meer lijken te kunnen vermijden.
Lees verder Recensie: Wonders of the Sea 3D (2017) [Documentaire]
Hoe vertrek je als filmmaker zonder vertrekpunt? Enkele jaren terug besloot de Oostenrijkse regisseur Michael Glawogger een rondreis te maken door de Balkan, Italië en delen van Afrika. Wat hij zag legde hij vast; de realiteit was er vóór de camera, de film werd een ode aan de soms ongrijpbare wereld waarin we leven. Toen sloeg het noodloot toe. Glawogger werd in Liberia getroffen door malaria (april 2014), en kwam snel te overlijden. Zijn vaste rechterhand en editor, Monika Willi, stond voor de zware opgave het stokje van haar mentor over te nemen.