Enige tijd geleden deelde ik op mijn blog het Engelstalige essay ”Emotional truth over politics? the voice of the director in The Act of Killing”. Onlangs heb ik dit essay vertaald naar het Nederlands n.a.v. het programma ‘Shell Shock‘ in EYE Filmmuseum (22 maart-22 mei). Je kunt de vertaling hier terugvinden: klik.
Uit het volledige stuk voor Indebioscoop:
De camera twijfelt: verkent ze de lichamen van haar protagonisten of doorboort ze die? Als kijker voor het scherm kun je fysiek geen kant meer op. Iedere vorm van reflectie brengt je direct bij de menselijke ziel en daar voorbij. Er is geen droomwereld meer, zoals vaak bij David Lynch: de nachtmerrie van de verscheurde psyche bevindt zich onmiskenbaar in het hier en nu.
We use storytelling to escape from our most bitter and indigestible truths. One of the constants in all the stories we tell, across all cultures, is this Star Wars morality: a division of the world into good and evil. Good guys and bad guys only exist in stories. Every act of evil throughout history has been committed by human-beings like us, and every time we divide the world into good guys and bad guys, we actively deceive ourselves. And it’s a dangerous lie, because it helps us run away from the unpleasant reality that evil is something human. (…)There are no evil people, there are only people who commit evil. Whenever we take that leap, from people who do evil to evil people, then we’re just using stories to escape from the things in ourselves that we cannot face up to.
-Joshua Oppenheimer-[1]
In 1965 and 1966, followers of Muhammad Suharto’s anti-communistic regime tortured and murdered at least half a million people.[2] The perpetrators were never officially punished for their crimes. History is always written by the victors, and in their grand narrative, justice has been done. This explains the surrealistic opening of Joshua Oppenheimers The Act of Killing (2012): Anwar Congo’s re-enacted execution on the rooftop (illustr. 1) is a horrifying showcase of a self-proclaimed war hero. What we may expect is regret, what we actually see is pride.[3]
Lees verder Emotional truth over politics? The voice of the director in The Act of Killing
In de openingsscène van La Prière lijken de ogen van de 22-jarige Thomas de camera een fractie van een seconde te doorboren. Dat wil zeggen: na zijn schichtige blik volgt er geen corresponderend beeld, geen point of view. Kijkt Thomas naar ons? Of moeten we ons een spiegel inbeelden? Zeker is dat onze hoofdpersoon later in de film opnieuw een bepalende blik naar opzij zal werpen. Waarop het beeld wél correspondeert, in de vorm van een persoon. En dat verandert alles.
In het prentenboek van de dieren-jagers ontbreekt een hoofdstuk voor de mens, zegt de licht ontvlambare Pascal (Johnny Flynn) tijdens een onderkoelde autorit. De blik van Moll (Jessie Buckley) spreekt mysterieuze boekdelen. Vertwijfeling en fascinatie strijden om voorrang bij een vrouw die uiteindelijk vooral zichzelf wil vinden.
In het openingsshot van Hereditary zien we een verfijnde miniatuur van een groot landhuis. Het interieur beheerst de bewoners; levenloze vormpjes die verdwijnen in een groter geheel. Tot de camera langzaam inzoomt. We onze blik verleggen naar één van die vele kamers. En het levenloze tot leven komt.
Is er een verklaring voor ongeremd geweld, en kunnen we in de psyche kruipen van geweldplegers? We stellen deze vragen maar al te vaak om ons tot antwoorden te kunnen wenden. We zoeken en vinden grote verhalen (erfzonde – boete – schuld), óf we verhouden ons tot het idee dat alles en iedereen kwaad kan doen. Kwaad is dan gewoon, banaal: het zit verstopt in de kleine hoekjes van ons doodnormale menszijn.
Lees verder De banaliteit van het kwaad: Elephant en We Need To Talk About Kevin
Net als vorig jaar besteed ik aandacht aan het Imagine Film Festival, dat dit jaar voor de zesde keer plaatsvindt in EYE Amsterdam. Het brede thema (‘fantastische verhalen’) legitimeert een brede waaier aan films: stokoude volksverhalen gaan hand in hand met futuristische tijdreismysteries. De komende twee weken bespreek ik in een drietal verslagen een greep uit het festivalaanbod.
Lees verder Imagine Film Festival 2018: Four Hands, Dhogs, The Cured (1/3)
Eind vorig jaar schreef ik nog over The Levelling (2016). Deze in Nederland jammerlijk ondergewaardeerde film viel onder meer op door de ruwe, ongepolijste setting. Personages komen nader tot elkaar in de modder van het Britse platteland, in kille vertrekken waar de gure wind vrij spel heeft. Ook in God’s Own Country speelt de natuur een sleutelrol. Het lege bestaan van boerenzoon Johnny (Josh O’Connor) krijgt een ingrijpende impuls als een Roemeense arbeidsmigrant (Alec Secareanu) de gelederen van het veebedrijf komt versterken.
Tussen 2000 en 2007 pleegde de Duitse neonazigroep NSU (Nationalsozialistischer Untergrund) een reeks moorden op burgers met een immigratie-achtergrond. Het motief was uitgesproken xenofobisch: de NSU koos en framede haar doelwitten op basis van hun afkomst. Toch focusten de politiemachten zich tijdens het onderzoek in eerste instantie op de kenniskringen van de slachtoffers. Zouden ze misschien connecties gehad kunnen hebben in de drugs-of gokwereld? Fatih Akin (Gegen die Wand) zag het onrecht en maakte Aus dem Nichts.