In de wereld van November lopen fictie en realiteit naadloos in elkaar over. De fantas(ma)tische toon van de film wordt gezet als een uit de kluiten gewassen wandelende tak in de openingsscène een koe terugbezorgt bij zijn rechtmatige eigenaar. Betoverende zwart-witbeelden zijn het visitekaartje van een naarstig vreemde wereld.
Wij mensen hebben één wapen, een wapen dat ons helpt betekenis te geven aan de wereld om ons heen: taal. Taal ordent, geeft richting, vermijdt dat we ons (zoals die verre voorouders in hun kalkgrotten) enkel via gebaren en symbolen kunnen uitdrukken. Tegelijkertijd manipuleert taal. Taal sluit in en uit.
Lees verder Essay: Taal als wapen: over de toren van Babel en (mis)communicatie
Net als vorig jaar besteed ik aandacht aan het Imagine Film Festival, dat dit jaar voor de zesde keer plaatsvindt in EYE Amsterdam. Het brede thema (‘fantastische verhalen’) legitimeert een brede waaier aan films: stokoude volksverhalen gaan hand in hand met futuristische tijdreismysteries. Vandaag het tweede recensie-overzicht.
Als een klasgenootje aan Christine (Saoirse Ronan) vraagt waar ze vandaan komt, antwoordt ze na een korte aarzeling ‘San Francisco’. Dat ze eigenlijk in Sacramento is opgegroeid, hoeft niemand te weten. Met een naamsverandering bezegelt de schuchtere studente haar nieuwe identiteit: Christine is nu Lady Bird. Het leven ligt klaar om ontdekt te worden, het grote dromen kan beginnen.
Wat weten we van Maria Magdalena? In de Bijbelse evangeliën is ze vooral een getuige: ze woont de kruisiging van Jezus bij, om hem vervolgens als eerste te zien na zijn opstanding. Daarbuiten weten we bijzonder weinig. Wat deed ze in haar dagelijks leven, hoe verhield ze zich precies tot Jezus? Wie zou Maria Magdalena zijn in een goede roman, een filmisch verhaal?
“Realisme is een ding. Het is de gewoonte om een situatie te accepteren zoals ze is en de bereidheid hebben daarnaar te handelen”. Woordenboeken hebben de gewoonte om simpele betekenissen te vermommen als tegeltjeswijsheden. Lucky doet feitelijk niets meer dan een poging om zijn kruiswoordpuzzel af te maken, als zijn zoektocht naar synoniemen hem bij de kern van zijn persoonlijkheid brengt.
In Signs and Meaning In the Cinema spreekt de Britse filmtheoreticus Peter Wollen (1938-) zich uit tegen de beperkte erkenning van film studies als een academische discipline. In zijn ogen wordt de esthetiek van het cinematische beeld maar al te vaak herleid tot andere wetenschapsterreinen, waarbij de unieke kwaliteiten van film deels of zelfs volledig terzijde worden geschoven.[1] Wollen behandelt in drie hoofdstukken belangrijke historische pijlers van de filmtheorie: de dialectische montagetheorie van Sergei Eisenstein, de Franse politique des auteurs en de semiologie van onder andere Ferdinand de Saussure en Christian Metz.[2]
Lees verder Essay: het nabije sterven in The Seventh Seal, Wild Strawberries en The Magician
Ogenschijnlijk kleine woorden krijgen in The Insult massieve betekenis. Wat begint als een burenruzie mondt uit in een geladen rechtszaak, waarbinnen de tragische geschiedenis van het Israëlisch-Palestijnse conflict een hoofdrol opeist. Het levert nu al één van de meest aangrijpende en doorleefde drama’s van het filmjaar op.
We zijn het weten kwijt. Onze uitspraken over de werkelijkheid om ons heen zijn intrinsiek relatief, want alles is relatief – ook de werkelijkheid. In De Fatale Strategieën haalt de Franse filosoof Jean Baudrillard (1929-2007) een citaat aan van de ongrijpbare denker Elias Canetti (1905-1994), die zijn weeklacht liet klinken over het verlies van de ‘werkelijke’ geschiedenis: ‘’Vanaf een bepaald punt was de geschiedenis niet meer werkelijk. Zonder het te merken verliet de hele mensheid opeens de werkelijkheid: alles wat sindsdien gebeurd was, zou helemaal niet waar zijn; we hadden het alleen niet opgemerkt. Het zou nu onze taak zijn dat punt te vinden, en zolang we het niet hadden, zouden we gedwongen zijn in onze huidige vernietiging te berusten’’.[1] Laat dit ledige tij zich nog keren?
Al lang keek ik uit naar een schaakspel met de dood – in filmvorm dan, liever niet persoonlijk. In de erkende zwart-witklassieker The Seventh Seal (Zweeds: Det Sjunde inseglet, 1957) wordt de getroebleerde kruisridder Antonius Block (Max von Sydow) ten tijde van de Zwarte Dood (1346-1353) geconfronteerd met de grotere vragen van een mensenleven.
Lees verder Recensie: The Seventh Seal (Ingmar Bergman, 1957)